Przeczytałem artykuł Nadzór formalny bywa nierealny. Cz. II (FA 3/2013), w którym Pan Mecenas Marcin Chałupka szuka możliwości skutecznej kontroli nad nieadministracyjnymi decyzjami uczelni, które dotyczą praw i obowiązków studenta.

Po pierwszej lekturze artykułu byłem przekonany, że działania na podstawie Kodeksu postępowania administracyjnego lub Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi są jedyną możliwością, gdy mowa o obronie praw studenta związanych z organizacją i tokiem studiów. Jedyną i nieskuteczną.

Po rozważeniu problemu przedstawionego przez Pana Mecenasa doszedłem jednak do wniosku, że student ma skuteczne możliwości obrony swych interesów. W związku z tym chciałbym zwrócić uwagę na możliwości kontroli pominięte w artykule. Przemilczenie tych możliwości może wprowadzić w błąd i przygnębić tych studiujących czytelników miesięcznika, którzy nie mają wykształcenia prawniczego.

Można zauważyć na początek, że przepisy prawa chronią interesy studentów płacących za usługi edukacyjne co najmniej tak dobrze, jak interesy studentów sponsorowanych przez budżet państwa. Z tego powodu w dalszym ciągu mowa jest tylko o tych ostatnich.

Otóż student dotowany przez budżet państwa może dochodzić roszczenia o naprawienie szkody względem uczelni przed sądem powszechnym na podstawie art. 416 albo 430 Kodeksu cywilnego (w skrócie: KC), jeżeli na skutek bezprawnej nieadministracyjnej decyzji dziekana albo kierownika studiów poniósł straty lub utracił korzyści.

Bezprawne jest między innymi naruszenie regulaminu studiów (art. 65 ust. 1 w zw. z art. 161 ust. 1 Prawa o szkolnictwie wyższym, w skrócie: PSW), naruszenie postanowień programu studiów (art. 68 ust. 3 w zw. z art. 68 ust. 1 pkt 2 PSW) i zachowanie się sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. W szczególności bezprawna jest odmowa zgody na wpis warunkowy mimo spełnienia przesłanek regulaminowych oraz odmowa zmiany promotora pracy dyplomowej w sytuacji nieusprawiedliwionego torpedowania przygotowania pracy w terminie, o których to sytuacjach wspomina artykuł.

Ponadto, jeżeli student doznał krzywdy z winy dziekana albo kierownika studiów, zastosowanie ma art. 24 § 1 zdanie trzecie w związku z art. 416 albo 430 KC.

Podsumowując, studentowi finansowanemu z budżetu państwa mogą przysługiwać dwa niezależne roszczenia względem uczelni w związku z wydaniem bezprawnej nieadministracyjnej decyzji dotyczącej praw lub obowiązków tego studenta bądź w związku z bezprawnym zaniechaniem wydania takiej decyzji:

– roszczenie o naprawienie szkody przez przywrócenie stanu poprzedniego bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej (art. 416 albo 430 KC),

– roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę (art. 24 § 1 zd. trzecie w zw. z art. 416 albo 430 KC).