Jaki uniwersytet

Rektorzy uniwersytetów polskich uczestniczyli 18 lutego w inauguracji Dni Dziedzictwa Kopernikańskiego, zorganizowanych w Toruniu dla uczczenia 540. rocznicy urodzin wielkiego astronoma. W Dworze Artusa odbyła się z tej okazji sesja kopernikańska. Prof. Krzysztof Mikulski, historyk z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika – uczelnia była jednym z organizatorów imprezy – przedstawił dzieje przodków Kopernika. Prof. Gaetano Thiene (Włochy) mówił o okresie padewskim astronoma, który stanowił ważną inspirację jego późniejszych badań i odkryć. Zwieńczeniem sesji był wykład prof. Michała Kokowskiego z Instytutu Historii Nauki PAN z Krakowa. Uczony zaproponował wizję uniwersytetu, którą wywiódł z myśli kopernikańskiej – według niego charakteryzuje ją ogromna otwartość i wszechstronność, które są źródłem twórczych odkryć w wielu dziedzinach. I takim chciałby prof. Kokowski widzieć uniwersytet. Niezamkniętym w ramy konkretnych specjalności i zawodowych profili nastawionych na wyuczenie studentów określonego zawodu, ale otwartym i wszechstronnym, zbudowanym na solidnym fundamencie humanistycznym, gdzie nawet fizycy są humanistami w renesansowym sensie. Idący pod prąd współczesnym pomysłom na uniwersytet wykład wywołał wśród słuchaczy zachwyt pomieszany z konsternacją. „Czy on zwariował?” – pytali jedni. „Nie, to tylko intelektualna prowokacja” – mówili inni. A może nie tylko prowokacja? Może to było zupełnie serio?

Dni Dziedzictwa Kopernikańskiego stały sie okazją do dyskusji rektorów nad budżetem nauki i szkolnictwa wyższego, oceną jakości kształcenia i towarzyszącą jej biurokracją. Prof. Zbigniew Marciniak zauważył, że tworzeniu krajowych ram kwalifikacji towarzyszyło nadmierne zbiurokratyzowanie. – Przyszła do nas z zewnątrz wraz z kontrolerami Polskiej Komisji Akredytacyjnej – mówił o biurokracji prof. Wiesław Banyś, rektor Uniwersytetu Śląskiego i szef KRASP. Prof. Marcin Pałys, rektor Uniwersytetu Warszawskiego, wskazywał na koszty, jakie dla uczelni niesie rozrost biurokracji. – 400 tysięcy złotych kosztowało Uniwersytet Warszawski dostarczenie danych do systemu POLON . Wskazywano na uzależnienie uczelni od studentów studiów dziennych, za którymi idzie znaczna część dotacji podstawowej. Mówiono o niebezpieczeństwie zmniejszania dotacji statutowej, zwłaszcza dla nauk ścisłych. Tak rektorzy, jak Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego – obecny był prof. Józef Lubacz, jej przewodniczący – stanowczo sprzeciwili się zbiorowym układom pracy w uczelniach, których wprowadzenia domagają się związki zawodowe.

Budżety nauki i szkolnictwa wyższego na rok 2013 przedstawił prof. Marek Ratajczak, podskretarz stanu w MNiSW (więcej na ten temat na str. 16). Prof. Bogdan Gregor, przewodniczący Uniwersyteckiej Komisji Finansów, wymieniał wyzwania, jakie stoją przed uniwersytetami w związku z nowymi uregulowaniami prawnymi: wydłużenie wieku emerytalnego ma skutki finansowe dla uczelni, nałożono na nie obowiązek wprowadzenia do budżetów rezerwy w związku z przyszłymi zobowiązaniami pracowniczymi, rozłączenie kosztów kształcenia stacjonarnego i niestacjonarnego nie będzie łatwe.

Jak zwykle spore zainteresowanie budziła parametryzacja. O jej zasadach mówił w imieniu KEJN dr Dominik Antonowicz z UMK. Reprezentanci Thomson Reuters Polska i Elsevier Polska przedstawiali narzędzia do oceny jakości pracy badawczej na podstawie publikacji. Sprowadziło się to do dylematu: Web of Science czy Scopus?