Uniwersytet Jagielloński został na skutek decyzji minister nauki i szkolnictwa wyższego udziałowcem w międzynarodowej Spółce FAIR (Facility for Antiproton and Ion Research in Europe GmbH). Ma ona zbudować nowy ośrodek akceleratorowy, w którym prowadzone będą badania przy użyciu antyprotonów i jonów. To jedno z najważniejszych przedsięwzięć naukowych w skali światowej. W przygotowywaniu założeń do projektu FAIR uczestniczyło 2,5 tys. naukowców z 44 krajów, w tym z Polski.

Rząd Rzeczpospolitej Polskiej jest stroną międzynarodowej konwencji dotyczącej budowy i funkcjonowania tego ośrodka, sporządzonej w Wiesbaden 4 października 2010 roku, a ratyfikowanej 13 kwietnia 2011 r. UJ będzie spełniał rolę reprezentanta Rządu RP w Spółce FAIR GmbH. Ośrodek FAIR powstanie w pobliżu Darmstadt (Niemcy) w ciągu sześciu lat. Koszt przedsięwzięcia to ponad miliard euro. W 3/4 będzie ono finansowane przez Niemcy. Pozostałe kwoty zostaną pokryte przez kilka krajów europejskich oraz Rosję i Indie, które także są sygnatariuszami konwencji. Finansowanie projektu polegać będzie w dużej części na dostawie urządzeń infrastruktury badawczej ośrodka. Polski wkład w przedsięwzięcie wyniesie 23,74 mln euro.

Realizowane w FAIR badania eksperymentalne dostarczą komplementarnych informacji o nieznanych stanach materii oraz ewolucji wszechświata w okresie od jego powstania 13,8 miliardów lat temu. Głównym urządzeniem badawczym ośrodka będzie kompleks akceleratorów, mogący przyśpieszać jądra atomowe z całego układu okresowego pierwiastków oraz wtórne wiązki jąder radioaktywnych i antyprotonów o intensywnościach dotąd nieosiągalnych. W skład tego kompleksu wchodzić będzie osiem pierścieni akceleratorowych, z których największy – SIS100 będzie miał obwód 1100 metrów, oraz dwa akceleratory liniowe. SIS100 składać się będzie z 108 nadprzewodzących magnesów dipolowych zdolnych w pół sekundy wytworzyć pole magnetyczne prawie 20 tys. razy większe niż istniejące na Ziemi. Każdy z magnesów będzie miał długość 3 metrów, ważył blisko 3 tony i będzie schłodzony ciekłym helem do temperatury 4 kelvinów (–269°C). Akcelerator ten w jednym impulsie długości kilkudziesięciu nanosekund dostarczy 500 mld jonów uranu o energii 1 GeV na nukleon lub 40 tys. mld protonów z energiami 29 GeV. W ośrodku FAIR będzie można realizować kilka projektów równocześnie. Cztery główne planowane tam obszary badań to: fizyki atomowa i fizyka plazmy (APPA – ang. Atomic, Plasma Physics and Applications), fizyka gorącej i gęstej materii jądrowej (CBM – ang. Compressed Baryonic Matter), fizyka struktury jądra atomowego (NUSTAR – ang. Nuclear Structure, Astrophysics and Reactions) oraz fizyka hadronów PANDA (antiProton Anihilation at Darmstadt). Docelowo przy eksperymentach i analizie danych ma pracować około 3 tys. naukowców z całego świata w tym ponad 100 z Polski.

Udział Polski w tym projekcie koordynuje prof. Zbigniew Majka z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ. Uczony jest przewodniczącym Krajowego Konsorcjum FEMTOFIZYKA, które zrzesza 12 polskich ośrodków akademickich i instytucji badawczych zainteresowanych udziałem w FAIR.