Zmiany w prawie a jakość kształcenia

Stypendia naukowe od pierwszego roku, programy studiów jeszcze lepiej powiązane z rynkiem pracy, jawna lista uczelni łamiących przepisy i prawa studenta, wzmocnienie finansowania najlepszych jednostek naukowych – to niektóre propozycje nowych zapisów. Pod koniec listopada ruszyły konsultacje społeczne dotyczące nowelizacji ustaw o szkolnictwie wyższym, ustawy o zasadach finansowania nauki oraz kilku innych ustaw. Celem zmian ma być lepsze kształcenie studentów, zwiększenie ich szans na rynku pracy oraz podniesienie poziomu i pozycji polskiej nauki na świecie.

Dzięki proponowanym rozwiązaniom zyskają studenci i kandydaci na studia: ukrócone zostaną praktyki uczelni, które łamią prawo, w tym prawa studentów. Już w maju 2013 roku Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego ogłosi Listę Ostrzeżeń – wykaz uczelni i wydziałów, których działania są bezprawne lub budzą wątpliwości. Będzie to cenne źródło informacji nie tylko dla maturzystów, ale i studentów planujących kontynuację nauki.

10 proc. najlepszych maturzystów będzie mogło – na podstawie wyników uzyskanych w procesie rekrutacji na studia – otrzymywać stypendia już od pierwszego roku studiów. Wyższą jakość kształcenia oraz wzmocnienie szans studentów i absolwentów na rynku pracy zagwarantuje podział na uczelnie badawcze i zawodowe, gdzie na kierunkach praktycznych będą obowiązkowe trzymiesięczne praktyki. Na uczelnie zostanie także nałożony obowiązek sprawdzania prac w systemie antyplagiatowym. Proponowane zmiany spowodują także ułatwienie dostępu do szkolnictwa wyższego w ramach procesu uczenia się przez całe życie osobom powyżej 25. roku życia. Obecnie w Polsce tylko 5 proc. z nich nadal się kształci. Nowy system potwierdzania posiadanych przez nich kompetencji zdobytych poza systemem szkolnictwa wyższego, a więc np. uzyskanych w procesie samodoskonalenia, wykonywania pracy zawodowej, uczestnictwa w kursach i szkoleniach spowoduje otwarcie się uczelni na nowe grupy społeczne. To trend obowiązujący dziś w całej Unii Europejskiej.

– Podczas polskiej prezydencji w komunikacie o modernizacji uniwersytetów w Europie opisaliśmy jak należy reformować uczelnie przyszłości. Polskie reformy spotkały się w Europie z dużym uznaniem. Obecnie proponowane zmiany są ich kontynuacją i dopełnieniem – komentuje nowe rozwiązania minister nauki i szkolnictwa wyższego prof. Barbara Kudrycka.

Nowelizacja ustawy o zasadach finansowania nauki oznacza przyspieszenie konsolidacji i restrukturyzacji jednostek w silniejsze ośrodki naukowe. Wzmacnianie potencjału tych placówek, które posiadają dużą infrastrukturę badawczą, zgodnie z nakreśloną wcześniej Polską Mapą Drogową Infrastruktury Badawczej, będzie dla państwa sprawą priorytetową. – Musimy rozwijać szerokie, systemowe wsparcie dla najlepszych studentów, naukowców, uczelni i instytutów badawczych, by mogli dogonić światową czołówkę – podkreśla minister Kudrycka.

Ministerstwo zamierza konsekwentnie wspierać wyróżniające się jednostki naukowe, m.in. poprzez wzmacnianie mechanizmów projakościowych w systemie finansowania. Niezbędne są też zmiany w przyznawaniu środków na promocję polskiej nauki. Nowe regulacje spowodują m.in. możliwość intensywniejszego wspierania działalności towarzystw naukowych i fundacji działających na rzecz nauki, a także instytucji kultury, prowadzących działalność upowszechniającą naukę. Wyniki pracy polskich naukowców, wynalazki, dorobek polskiej nauki mają być szerzej nagłaśniane, a informacja o wydatkowaniu pieniędzy na naukę jawna.

Przewidywane jest też wprowadzenie znacznych ułatwień dla osób rozpoczynających kariery naukowe. Zmieniona zostanie definicja młodego naukowca. Ograniczenie wiekiem (do 35 lat) zostanie zastąpione okresem, jaki upłynął od uzyskania stopnia naukowego doktora – 5 lat, przy czym nie będą do niego wliczane urlopy macierzyńskie i wychowawcze udzielane na zasadach określonych w Kodeksie pracy.

Projekty zmian znajdują się na stronie internetowej Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Opinie na temat proponowanych rozwiązań można przesyłać do 28 grudnia 2012 roku na adres: konsultacje@nauka.gov.pl. ☐