Uniwersytecki Wydział Chemii ma szansę zostać pierwszą jednostką w Polsce, w której niepełnosprawni studenci będą mogli aktywnie uczestniczyć w zajęciach laboratoryjnych. Profesor Jolanta Ejfler stworzyła prototyp stanowiska laboratoryjnego przystosowanego do potrzeb osób z dysfunkcjami fizycznymi, który ulepszany będzie we współpracy z wrocławską Akademią Sztuk Pięknych.

Pomysł przystosowania laboratorium do potrzeb niepełnosprawnych studentów pojawił się w trakcie prowadzenia zajęć dydaktycznych. Nie odbywały się one w komfortowych warunkach, szczególnie dla osób z różnymi problemami ruchowymi. Tymczasem stworzenie odpowiedniego stanowiska umożliwiłoby bezpieczną, wygodną i samodzielną pracę.

Obecnie, gdy na uczelni pojawia się student, który ze względu na swoje dysfunkcje nie może brać czynnego udziału w zajęciach, zarówno prowadzący zajęcia, jak i studenci starają się w miarę możliwości wspomagać go w tych czynnościach, których nie może wykonać samodzielnie. Pomoc jest szczególnie ważna w przypadku zajęć laboratoryjnych, które są niezbędnym elementem wykształcenia chemika. Przystosowanie stanowiska laboratoryjnego do potrzeb osób z dysfunkcjami ruchowymi pozwoliłoby użytkownikom na większą samodzielność i sprawniejsze wykonywanie zadań.

Podczas konferencji naukowo-biznesowej projektu Network Sunrise prof. Jolanta Ejfler przedstawiła prototyp takiego stanowiska, który został już udostępniony studentom i jest w fazie testów.

Punktem wyjścia do opracowania stanowiska laboratoryjnego bez barier stało się przezwyciężenie problemów osób z dysfunkcjami ruchu. Większość zaawansowanych prac chemicznych, wymagających obsługi specjalistycznego sprzętu czy zarządzania laboratorium, wykonuje się na siedząco. Studenci, którzy poruszają się na wózku lub z innych względów muszą wykonywać pracę w pozycji siedzącej, powinni mieć możliwość „przebrnięcia” przez standardową pracę w laboratorium, co bez takiego stanowiska nie byłoby możliwe. Teraz osoby niepełnosprawne mogą zyskać niedostępną dotąd szansę na rozwój kariery, ale również ciekawsze i unikalne wykształcenie.

Interesującym aspektem projektowania stanowiska laboratoryjnego bez barier stało się partnerstwo z uczelnią artystyczną. Na konferencji Network Sunrise, podczas której prezentowany był prototyp, prof. Ejfler spotkała ludzi z wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych, co dało szansę na porozumienie na wielu płaszczyznach, nie tylko związanych z projektowaniem dla niepełnosprawnych. Współpraca międzyuczelniana zaowocuje pracami dyplomowymi związanymi z projektem stanowiska, przy którym pracować ma czterech studentów – następnym etapem będzie projektowanie wyposażenia.

Podpisano już umowę o współpracy pomiędzy Wydziałem Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego i Akademią Sztuk Pięknych. Studenci ASP uczestniczą w zajęciach laboratoryjnych, żeby poznać specyfikę pracy chemika od podszewki. To doświadczenie jest wartościowe również z tego względu, że studenci z zewnątrz mają zupełnie inne spojrzenie na czynności, które zwykle wykonuje się rutynowo i pewne ich aspekty umykają chemikom podczas ich pracy w laboratorium.

Jednak największa zmiana zachodzi na płaszczyźnie mentalnej – w samym postrzeganiu pracy w laboratorium – i pokazuje, że dzięki odpowiednim ułatwieniom praca ta może być dostępna dla każdego. Proces projektowania zapobiega również stygmatyzacji – laboratorium powinno być tak zaprojektowane, by nie można było jednoznacznie stwierdzić, czy dane stanowisko jest przeznaczone dla osoby pełnosprawnej, czy nie. A wszystko dzięki kooperacji laborantów-praktyków z dizajnerami.

Obecnie w Polsce podejmuje się nieliczne działania dostosowywania laboratoriów do potrzeb niepełnosprawnych, tylko w sposób doraźny lub jednostkowy – w odniesieniu do problemów i potrzeb konkretnej osoby. Brakuje więc rozwiązań systemowych, które na stałe mogłyby objąć wszystkich zainteresowanych.

W przypadku nauk przyrodniczych można mówić o niemal całkowitym zamknięciu tego obszaru wiedzy dla osób z wieloma dysfunkcjami fizycznymi. Bariery często tworzone są już na etapie kształcenia podstawowego, gdy nauczyciele i rodzice sugerują niepełnosprawnym uczniom zainteresowania niewymagające zdobywania wiedzy praktycznej i zniechęcają do kierunków eksperymentalnych, takich jak chemia.

Niepełnosprawni studenci obawiają się barier, które mogą napotkać, ale takie inicjatywy, jak ta zapoczątkowana na Wydziale Chemii UWr, udowadniają, że wiele barier da się przezwyciężyć. Można mieć nadzieję, że dzięki temu wiele osób zyska szansę, która wcześniej była poza ich zasięgiem.

„Network Sunrise – Dolnośląska Sieć Współpracy Nauki i Biznesu” to nowe narzędzie komunikacji między naukowcami, przedsiębiorcami i instytucjami publicznymi. Dzięki pracy animatorów transferu wiedzy i technologii, organizujących konferencje, seminaria i spotkania indywidualne, łączy ono profesjonalistów, inwestujących swoją wiedzę, kompetencje i środki po to, by mogli oni czerpać korzyści z komercyjnych projektów na styku nauki i biznesu.

Biuro projektu Network Sunrise

ul. Przybyszewskiego 63/67

51–148 Wrocław

tel. +48 71 328 97 40

www.networksunrise.pl

Projekt współfinansowany jest przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.