Horyzont 2020

– ciąg dalszy dyskusji nad kształtem programu

Minister nauki i szkolnictwa wyższego prof. Barbara Kudrycka uczestniczyła w odbywającej się w Kopenhadze Nieformalnej Radzie UE ds. Konkurencyjności. Ministrowie nauki i przedstawiciele Komisji Europejskiej dyskutowali o przyszłości programu Horyzont 2020 .

– Istotne jest nie tylko zwiększenie nakładów na badania, ale przede wszystkim wzrost efektywności wydatkowania tych środków – podkreślała podczas odbywających się pod koniec stycznia plenarnych obrad unijna komisarz ds. badań i innowacji Maire Geoghegan-Quinn. Z kolei minister Morten Ostergaard w imieniu duńskiej prezydencji zaznaczał, że trwająca obecnie dyskusja nad zapisami w Horyzoncie 2020 ma kluczowe znaczenie, gdyż program ma być impulsem do rozwoju gospodarczego oraz sprzyjać tworzeniu nowych miejsc pracy.

Minister Barbara Kudrycka moderowała dyskusję poświęconą synergii programu Horyzont 2020 z innymi programami UE. – Szczególną wagę ma powiązanie „Horyzontu 2020” z polityką spójności. Wzmocni to bowiem potencjał naukowy Unii, zwłaszcza nowych państw członkowskich, które dotąd niewystarczająco korzystały z unijnych środków na badania – mówiła prof. Kudrycka. Nieformalną Radę poprzedziła konferencja ministrów ds. nauki, poświęcona trzem filarom programu Horyzont 2020 : doskonałości w nauce oraz znaczeniu badań naukowych dla wiodącej roli UE w przemyśle i poszukiwania odpowiedzi na najbardziej palące wyzwania społeczne.

Temat Horyzontu 2020 zdominował także drugi dzień lutowego posiedzenia Rady Unii Europejskiej ds. Konkurencyjności, w którym wzięła udział prof. Barbara Kudrycka.

– W programie „Horyzont 2020” musimy w większym stopniu uwzględnić rolę badań humanistycznych i społecznych – przekonywała minister Barbara Kudrycka. – Kryzys ekonomiczny, nowe wyzwania cywilizacyjne czy rosnące znaczenie komunikacji cyfrowej pokazują, że potrzeba prowadzenia badań w tych obszarach na skalę europejską jest dziś znacząca. Tylko dzięki nim będziemy potrafili opisywać te zjawiska i znajdować adekwatne odpowiedzi – dodała.

Poparcie państw członkowskich zyskały też rozwiązania zwiększające udział małych i średnich przedsiębiorstw w procesach innowacji oraz we wspierających je badaniach naukowych. Umożliwić to mają działania przeprowadzane na szczeblu krajowym i unijnym, wśród których wskazuje się m.in.: promocję klastrów, ułatwienie dostępu do kapitału podwyższonego ryzyka, uproszczenie udziału w procedurach zamówień publicznych czy wspieranie współpracy z uczelniami.

W ministerialnej dyskusji poruszono też kwestię komunikatu KE w sprawie europejskiego programu monitoringu Ziemi (GMES), perspektyw jego rozwoju oraz sposobów zarządzania i długoterminowego finansowania. Polska przychyliła się do stanowiska Komisji, by program był finansowany ze źródeł poza budżetem Unii Europejskiej. – Polska docenia znaczącą rolę programu satelitarnego monitorowania środowiska. Nie widzimy przeszkód i zagrożeń dla finansowania tego programu ze środków spoza budżetu Unii – mówiła w Brukseli minister Kudrycka.

Komisja przedstawiła również prezentację na temat przyszłości Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT). Utworzony w marcu 2008 roku EIT nadal wzmacniać ma potencjał innowacyjny Unii i jej państw członkowskich. Jego zadaniem jest też integracja tzw. trójkąta wiedzy, łączącego edukację, badania naukowe i innowacje. W latach 2014–2020 Europejski Instytut Innowacji i Technologii ma otrzymać wsparcie finansowe w wysokości 3,1 mld EUR. ☐

Nowe konkursy dla humanistów

Już po raz kolejny minister nauki i szkolnictwa wyższego ogłosiła konkursy na realizację projektów w ramach poszczególnych modułów Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. Serdecznie zapraszamy do uczestnictwa w programie, w którym na wsparcie finansowe mogą liczyć autorzy projektów badawczych o fundamentalnym znaczeniu dla dziedzictwa i kultury narodowej oraz upowszechniających wyniki polskich badań humanistycznych na świecie. Nabór wniosków konkursowych potrwa do 31 marca 2012 r.

W ramach pierwszego modułu – badawczego – ogłoszono dwa konkursy. W pierwszym z nich finansowane będą projekty obejmujące „badania naukowe dotyczące długofalowych prac dokumentacyjnych, edytorskich i badawczych o fundamentalnym znaczeniu dla dziedzictwa i kultury narodowej”. Drugi konkurs umożliwia finansowanie projektów badawczych realizowanych we współpracy międzyśrodowiskowej i interdyscyplinarnej przez naukowców polskich i zagranicznych.

Również w ramach modułu drugiego – wspierającego młodych humanistów – ogłoszone zostały dwa konkursy. W pierwszym konkursie finansowane będą projekty badawcze o istotnym znaczeniu dla rozwoju humanistyki, realizowane przez doktorantów w ramach współpracy interdyscyplinarnej, międzyinstytucjonalnej lub międzynarodowej. W drugim możliwe będzie uzyskanie stypendiów doktorskich i postdoktorskich na realizację w zagranicznych placówkach naukowych projektów istotnych dla rozwoju humanistyki.

Moduł trzeci umożliwi finansowanie projektów upowszechniających wyniki polskich badań humanistycznych na świecie. Do konkursu można zgłaszać projekty obejmujące tłumaczenie dzieł o wysokim poziomie naukowym i ich publikację w renomowanych wydawnictwach naukowych o międzynarodowym zasięgu. Finansowanie uzyskać mogą także projekty ukierunkowane na wsparcie elektronicznych wydań najważniejszych czasopism polskiej humanistyki w innych wersjach językowych (w szczególności w języku angielskim).

Narodowy Program Rozwoju Humanistyki minister nauki i szkolnictwa wyższego Barbara Kudrycka ogłosiła 8 listopada 2010 r. Program obejmuje następujące dyscypliny naukowe: historię i archeologię, językoznawstwo i literaturoznawstwo, filozofię i religioznawstwo, historię sztuki, bibliologię, archiwistykę, etnologię, antropologię kultury, muzykologię oraz te dziedziny nauki, badania i projekty, które zawierają humanistyczne treści i posługują się humanistycznymi metodami. ☐

Konkurs w ramach programu KORANET

Informujemy, że 6 lutego rozpoczął się konkurs na projekty w tematyce „technologii przyjaznych środowisku” (Green Technologies), organizowany w ramach programu KORANET. Celem konkursu jest stworzenie warunków dla długofalowej współpracy badawczej pomiędzy państwami europejskimi a Koreą Południową. Służyć ma temu m.in. tworzenie nowych i wzmacnianie już istniejących powiązań pomiędzy partnerami z Europy i Korei Południowej, a także wymiana doświadczeń i tworzenie nowej wiedzy przez partnerów z tych dwóch regionów. Termin zgłaszania wniosków międzynarodowych upływa 6 kwietnia . ☐

Polskie uczelnie w światowym rankingu

Pięć polskich szkół wyższych znalazło się wśród 500 najlepszych uczelni na świecie według najnowszego Rankingu Webometrics . Najlepszy okazał się Uniwersytet Jagielloński, który awansował z 376 na 293 miejsce. Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie znalazła się na 301 miejscu. Uniwersytet Warszawski na 347 pozycji, Politechnika Warszawska na 354, a  Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na 381 miejscu. To najlepszy, jak dotąd, rezultat polskich uczelni w tym rankingu. Ranking obejmuje 4 tys. uczelni, wybranych z ponad 20 tys. szkół wyższych na całym świecie. Trzy pierwsze miejsca w Rankingu Webometrics od kilku lat zajmują te same amerykańskie uczelnie, kolejno: Uniwersytet Harvarda, Massachusetts Institute of Technology oraz Uniwersytet Stanforda.

Światowy Ranking Uczelni Webometrics jest przygotowywany dwa razy w roku przez Najwyższą Radę Badań Naukowych w Madrycie – CSIC (Consejo Superior de Investigaciones Cientificas). Pierwsza edycja odbyła się w 2004 roku. Podstawowym kryterium jest analiza materiałów udostępnianych w internecie przez poszczególne uczelnie, aktywność uczelni i naukowców w sieci oraz pozycjonowanie stron uczelni. W szczególności jest to pomiar objętości, widoczności i wpływu stron internetowych uniwersytetów, ze szczególnym naciskiem na dorobek naukowy (odniesienia do publikacji, wystąpienia na konferencjach, monografie, prace, raporty). Brane są również pod uwagę inne materiały, takie jak: programy zajęć, seminariów i warsztatów, biblioteki cyfrowe, bazy danych, multimedia oraz strony osobiste.

Stypendia dla wybitnych młodych naukowców

Do 31 marca trwa nabór wniosków w siódmej już edycji konkursu na stypendia naukowe ministra nauki i szkolnictwa wyższego dla wybitnych młodych naukowców. Minister przyznaje corocznie, na okres nie dłuższy niż 36 miesięcy, stypendia naukowe osobom, które w dniu zgłoszenia wniosku nie ukończyły 35. roku życia i zatrudnione są w jednostkach naukowych. Wnioski o stypendium mogą zgłaszać rady naukowe, rady wydziałów lub organy reprezentujące inne jednostki naukowe, zatrudniające kandydatów do stypendium. Zespół oceniający nadesłane wnioski weźmie pod uwagę: wyróżniający się poziom prowadzonych badań naukowych, dotychczasowy dorobek naukowy kandydata, w tym nagrody i wyróżnienia krajowe oraz zagraniczne, wkład realizowanych badań w rozwój danej dyscypliny naukowej oraz dorobek w zakresie zastosowań praktycznych prowadzonych badań naukowych lub prac rozwojowych. Istotnym elementem oceny wniosku są także: znaczenie prowadzonych badań naukowych lub prac rozwojowych dla realizacji celów polityki naukowej, naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa, prawidłowość wykorzystania przez kandydata wcześniej przyznanych środków finansowych, uczestnictwo w realizacji projektów międzynarodowych, w tym projektów współfinansowanych z funduszy Unii Europejskiej, a także udział w stażach i stypendiach zagranicznych. Wnioski w dwóch egzemplarzach należy kierować do Departamentu Instrumentów Polityki Naukowej w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego (ul. Hoża 20, 00-529 Warszawa) w terminie do 31 marca 2012 r. z dopiskiem „Stypendium dla młodego naukowca”. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej MNiSW. ☐

PW-Sat wyniesiony na orbitę

Reprezentacja Zespołu PW-Sat na kosmodromie w Gujanie Francuskiej

Z kosmodromu Kourou w Gujanie Francuskiej została wystrzelona rakieta Vega – nowa rakieta nośna Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Vega ma zagwarantować państwom europejskim dostęp do niskiej orbity okołoziemskiej, na której umieszczane są satelity wykorzystywane w wielu ważnych systemach gwarantujących bezpieczeństwo i ułatwiających życie codzienne. Rakieta wyniosła w kosmos dziewięć instrumentów – dwa większe, przygotowane przez instytucje włoskie (satelita naukowy LARES i technologiczny ALMASat-1), oraz siedem pikosatelitów zbudowanych przez europejskie uniwersytety w standardzie CubeSat. To właśnie w tej ostatniej grupie znajdował się polski PW-Sat, który 13 lutego został umieszczony na orbicie.

Jak informował Maciej Urbanowicz z Politechniki Warszawskiej, koordynator projektu PW-Sat, polski satelita to instrument niewielkich rozmiarów – jego wymiary to 10 x 10 x 11,3 cm. W konfiguracji startowej jest on niewiele większy niż sześcienna kostka o boku 10 cm. Gdy dotrze na orbitę i rozpocznie swoją misję, rozłoży anteny, a co najmniej po miesiącu nastąpi rozłożenie eksperymentalnej konstrukcji o długości jednego metra. Projekt został zrealizowany przez Politechnikę Warszawską. Satelitę skonstruowali studenci tej uczelni ze Studenckiego Koła Astronautycznego na wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa oraz Studenckiego Koła Inżynierii Kosmicznej na wydziale Elektronicznym i Technik Informacyjnych. Uzyskali oni pomoc od Centrum Badań Kosmicznych PAN w postaci konsultacji merytorycznych i udostępnienia laboratoriów. PW-Sat będzie podczas swojej misji testował nowatorski system, który ma zapewnić kontrolowane opuszczenie orbity przez urządzenia, które zakończyły już swoją pracę i mogą stanowić zagrożenie zarówno dla infrastruktury naziemnej, jak i pozostających w przestrzeni kosmicznej prawidłowo działających statków, w tym m.in. stacji orbitalnych oraz satelitów telekomunikacyjnych, nawigacyjnych i wojskowych. Do tej pory nie została opracowana skuteczna metoda na pozbywanie się zużytych satelitów, a zapowiadane są regulacje prawne wymuszające na operatorach satelitów bezpieczne ich wycofywanie z użytku po okresie eksploatacji. System opracowany przez Polaków ma więc szanse okazać się dużym sukcesem komercyjnym. Po około miesiącu spędzonym na orbicie okołoziemskiej satelita rozwinie specjalny metrowy „ogon” i rozpocznie proces kontrolowanej deorbitacji, czyli sprowadzenia urządzenia w gęste warstwy atmosfery. Po roku misja zakończy się wejściem PW-Sat w ziemską atmosferę, gdzie ulegnie on zniszczeniu. ☐