Polska prezydencja w nauce

Negocjowaliśmy projekt programu finansowania badań i innowacji w Europie z budżetem 80 mld euro, uzgodniliśmy kierunek reformy europejskich uniwersytetów i przypomnieliśmy Unii o polskich korzeniach Marii Skłodowskiej-Curie. To tylko niektóre sukcesy polskiej prezydencji w nauce i szkolnictwie wyższym.

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego od lipca do końca grudnia 2011 r. koordynowało działania polskiej prezydencji w dziedzinie nauki, edukacji wyższej i innowacyjności. W Sopocie, Krakowie, Poznaniu, Białymstoku i Warszawie zorganizowaliśmy aż 40 ministerialnych debat i eksperckich konferencji, w których uczestniczyło ponad 8 tys. gości. Byli wśród nich unijni komisarze, ministrowie i przedstawiciele rządów unijnych państw, polscy i zagraniczni eksperci, naukowcy i badacze z Europy i świata. Dyskutowano m.in. o przyszłości Internetu, zdrowej i bezpiecznej żywności, rozwoju badań nad czystą energią, efektywniejszym finansowaniu badań naukowych czy cywilizacyjnych wyzwaniach, przed którymi staje europejska nauka.

W czasie polskiej prezydencji Komisja Europejska przedstawiła projekt programu finansowania badań naukowych Horyzont 2020 z rekordowym budżetem 80 mld euro na lata 2014–2020. Prace nad Horyzontem 2020 były priorytetem naszej prezydencji w obszarze nauki. – Dobrze skonstruowany program finansowania badań może być dla Europy znaczącym impulsem pobudzającym gospodarkę, w czasie kryzysu ekonomicznego to kluczowe – podkreśla prof. Barbara Kudrycka, minister nauki i szkolnictwa wyższego. – Tak sprawne prace nad tym dokumentem to także polski sukces – dodaje.

Podczas polskiej prezydencji Rada UE ogłosiła też konkluzje o modernizacji szkolnictwa wyższego. Zapisano w nich, że państwa Unii powinny dążyć do ściślejszego powiązania uczelni z otoczeniem, wspierania przedsiębiorczości i innowacyjności studentów oraz naukowców, a także monitorowania zawodowych losów absolwentów, co pozwoli na lepsze dostosowanie oferty edukacyjnej do wymagań rynków pracy.

W rekomendacjach Rady Europy podkreślona została konieczność podnoszenia jakości wyższego wykształcenia przez większą mobilność studentów i naukowców oraz intensywniejszą współpracę transgraniczną. Rada rekomenduje państwom członkowskim kreowanie reform, które umożliwią bardziej elastyczne zarządzanie uczelniami i efektywny system ich finansowania, powiązany z osiąganymi wynikami i konkurencyjnością.
– Rekomendacje Rady UE są w pełni spójne z zapisami polskiej reformy szkolnictwa wyższego, którą wprowadziliśmy w życie w październiku tego roku – zaznacza prof. Kudrycka. – Cieszę się, że mogliśmy się podzielić z innymi państwami Unii naszymi doświadczeniami w unowocześnianiu systemu szkół wyższych. Wypracowane w Polsce rozwiązania spotkały się z dużym uznaniem w Europie.

W czasie polskiego przewodnictwa w radzie UE przypominaliśmy o konieczności pełniejszego wykorzystania kapitału intelektualnego Europy oraz wzmocnienia mobilności naukowców i studentów. Polska prezydencja postulowała także szersze włączenie do unijnych programów – przede wszystkim programu Erasmus – studentów z krajów Partnerstwa Wschodniego. Poświęcona tej tematyce ministerialna konferencja Go East, Erasmus! , zorganizowana w październiku w Białymstoku, zgromadziła przedstawicieli kilkunastu państw i odbiła się szerokim echem w całej Europie. ☐

Przypominamy, że do 29 lutego 2012 r. można składać wnioski w konkursie MNiSW oraz miesięcznika ELLE Dziewczyny Przyszłości. Śladami Marii Skłodowskiej-Curie , który adresowany jest do wybitnych studentek kierunków ścisłych, technicznych, przyrodniczych lub medycznych. Na zwyciężczynie trzeciej już edycji konkursu – ambitne dziewczyny, które prowadzą własne badania naukowe lub uczestniczą w projektach badawczych, czekają atrakcyjne nagrody: stypendia oraz wyjazdy na prestiżowe, międzynarodowe konferencje naukowe. Więcej informacji na www.nauka.gov.pl .

Ruszył konkurs na Krajowe Naukowe Ośrodki Wiodące

Będą kumulować wiedzę i umiejętności, otrzymywać dodatkowe finansowanie z dotacji projakościowej, koncentrować największy kapitał badawczy i dydaktyczny, skupiać najwybitniejszych naukowców, doktorantów i studentów, kreując swoiste centra doskonałości – silne ośrodki, zdolne konkurować w Europie i na świecie. 9 stycznia 2012 r. minister nauki i szkolnictwa wyższego ogłosiła konkurs o nadanie statusu Krajowego Naukowego Ośrodka Wiodącego.

Do 9 marca 2012 r. podstawowe jednostki organizacyjne uczelni, centra naukowe utworzone przez uczelnie oraz działające w strukturze uczelni, a także konsorcja naukowe mogą walczyć o status KNOW w obszarach: nauk ścisłych (w dziedzinach nauk matematycznych, fizycznych oraz chemicznych); nauk medycznych i nauk o zdrowiu oraz nauk o kulturze fizycznej (w dziedzinach nauk medycznych, farmaceutycznych, o zdrowiu oraz o kulturze fizycznej).

– To dziedziny, w których polscy naukowcy aspirują do światowej czołówki, efektywne wsparcie najlepszych w tych dziedzinach jednostek naukowych może się w krótkiej perspektywie przełożyć na wymierny globalny sukces – podkreśla minister nauki i szkolnictwa wyższego, prof. Barbara Kudrycka. Jak zaznacza, w Krajowych Naukowych Ośrodkach Wiodących, wokół ambitnych projektów i inicjatyw badawczych skupiać się będą najbardziej utalentowani naukowcy, doktoranci i studenci. – Koncentracja w jednym miejscu tak znaczącego potencjału naukowego przełoży się na podejmowanie nowatorskich tematów badawczych, intensywną współpracę międzynarodową i budowanie warunków pracy, które pozwolą w pełni koncentrować się na pracy naukowej, rozwijać talenty i z sukcesami realizować badawcze pasje – dodaje minister Kudrycka.

Sześć najlepszych w swoich dziedzinach jednostek prowadzących badania naukowe otrzymywać będzie dodatkowe finansowanie z budżetu państwa przez pięć lat. W 2012 r. każdy KNOW wyłoniony w konkursie otrzymać może do 10 mln zł. W kolejnych czterech latach dofinansowanie zostanie utrzymane na porównywalnym poziomie. A to oznacza, że do każdego KNOW trafić może dodatkowo z budżetu państwa nawet 50 mln zł. Pieniądze te mogą być przeznaczone m.in. na: wzmocnienie potencjału naukowego i badawczego, rozwój kadry naukowej, kreowanie atrakcyjnych warunków pracy badawczej, budowanie silnej i rozpoznawalnej marki, także na wyższe wynagrodzenia naukowców czy zatrudnienie w Polsce zagranicznych, naukowych sław.

Krajowe Naukowe Ośrodki Wiodące to jeden z filarów reformy szkolnictwa wyższego, stanowiący pierwszy program systemowego wspierania najlepszych ośrodków naukowych w Polsce. Wnioski konkursowe oceniać będą komisje złożone z wybitnych uczonych z Polski i zagranicy. W pierwszej edycji pracować będzie siedem komisji, w których zasiądzie łącznie 24 naukowców – 7 polskich i 17 z najbardziej prestiżowych ośrodków naukowych na świecie. Oceniać będą m.in. potencjał naukowy jednostek i ich pracowników, międzynarodowe wskaźniki publikacji i cytowań, realizowane granty badawcze, wdrożenia i patenty, współpracę z otoczeniem gospodarczym. Ważny będzie także przedstawiony przez wnioskującą jednostkę plan naukowego rozwoju.

Wnioski konkursowe należy składać drogą elektroniczną z wykorzystaniem platformy ePUAP lub za pomocą e-nośnika opatrzonego certyfikowanym podpisem elektronicznym. ☐

Sukces polskiej prezydencji w sprawie badań jądrowych

Pod koniec grudnia ub. r. Rada UE przyjęła pakiet aktów prawnych w sprawie programu działań badawczych i szkoleniowych w dziedzinie energetyki jądrowej Euratom 2012-2013 . Tym samym Rada przedłużyła obowiązujący do 31 grudnia 2011 r. program Euratom 2007-2011 o kolejne dwa lata. Przyjęcie aktów prawnych oznacza realizację jednego z celów polskiej prezydencji w obszarze badań naukowych. Program Euratom 2012-2013 ma zapewnić ciągłość współfinansowania przez Unię Europejską działań badawczych i szkoleniowych w zakresie rozwoju nauki i technologii energetycznych.

Podstawą pakietu legislacyjnego przyjętego przez Radę jest decyzja ws. programu ramowego. Bezpośrednim celem programu jest wspieranie działalności badawczo-szkoleniowej w zakresie energetyki jądrowej i finansowania badań z zakresu bezpieczeństwa w dziedzinie rozszczepienia jądrowego oraz rozwoju energetyki opartej na technologii syntezy jądrowej. Program umożliwia finansowanie m.in. projektu ITER, w którym współuczestniczą polskie zespoły badawcze i w którym polskie przedsiębiorstwa mogą realizować kontrakty przemysłowe.

W nowym programie Euratom 2012-2013 Rada wprowadziła zmiany merytoryczne, dotyczące przeorientowania programu i ukierunkowania na działania na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa, a także zmiany finansowe. Całkowita wartość finansowania programu Euratom 2012-2013 wynosi 2 560 mln euro (w tym na badania w zakresie syntezy jądrowej przeznaczono 2 208 mln euro, z czego 80 proc. stanowi realizacja projektu ITER). Finansowanie programu Euratom 2007-2011 wynosiło 2 751 mln euro (w tym na badania nad energią syntezy jądrowej 1 974 mln euro). ☐

W Pekinie o polsko-chińskiej współpracy akademickiej

Wymiana studentów i naukowców, wspólne badania naukowe, nowe katedry polonistyczne w Chinach i sinologiczne w Polsce – to główne postanowienia polsko-chińskiej umowy o współpracy akademickiej, którą w imieniu polskiego rządu podpisała w Pekinie minister Barbara Kudrycka.

Prof. Kudrycka towarzyszyła prezydentowi RP Bronisławowi Komorowskiemu podczas jego oficjalnej wizyty w Chinach. Umowa o współpracy w dziedzinie szkolnictwa wyższego pomiędzy Polską a Chinami została sygnowana we wtorek 20 grudnia w obecności polskiego prezydenta i przewodniczącego Chińskiej Republiki Ludowej, Hu Jintao.

Obie strony zobowiązały się do rozwijania współpracy w kształceniu studentów i doktorantów oraz prowadzeniu badań naukowych, a także do popularyzowania języka polskiego i chińskiego. Chiński rząd ma wspierać tworzenie nowych katedr polonistycznych w swoim kraju, natomiast polski – katedr sinologii. Oba państwa będą też działać na rzecz zawierania umów partnerskich między polskimi a chińskimi uczelniami. Taką umowę podpisały w Pekinie Politechnika Łódzka i Minzu University of China, które będą współpracować w zakresie kształcenia studentów biotechnologii.

Prezydent Komorowski i minister Kudrycka wspólnie otworzyli w Pekinie Polsko-Chińskie Forum Rektorów Szkół Wyższych. Odbyło się ono po raz pierwszy – rektorzy z Polski i Chin obradowali w Pekińskim Uniwersytecie Języków Obcych, gdzie język polski jest nauczany już od 1954 roku. Tu kształcą się m.in. chińscy dyplomaci i elity urzędnicze.

– Polska, podobnie jak Chiny, jest dziś na etapie gwałtownego rozwoju we wszystkich obszarach, także nauki i szkolnictwa wyższego – podkreślał prezydent Bronisław Komorowski, otwierając Forum. Zaznaczył, że Polska w ostatnich latach dokonała ogromnych inwestycji w szkolnictwo wyższe, dzięki którym dysponujemy nowoczesnymi kampusami, akademickimi obiektami sportowymi, światowej klasy laboratoriami. – Polskie uczelnie są integralną częścią europejskiego systemu szkolnictwa wyższego – mówił prezydent. – Chcielibyśmy dziś zacieśnić współpracę pomiędzy uczelniami chińskimi a polskimi i powitać jak najwięcej chińskich studentów w Polsce – zaznaczył.

–  Zarówno Wschód, jak i Zachód na przestrzeni tysiącleci wypracowały ogromny, atrakcyjny wzajemnie dorobek naukowy i technologiczny. Zamiast przeciwstawiać sobie różne modele rozwoju, lepiej jest traktować różne cywilizacje jako byty pozostające w ciągłym kontakcie i stale uczące się nawzajem – zauważył polski prezydent.

Minister nauki i szkolnictwa wyższego prof. Barbara Kudrycka podkreśliła, że Polska, podobnie jak Chiny, postawiła na politykę międzynarodowej wymiany studentów i mobilności akademickiej uczonych. Zaznaczyła też, że nad wysoką jakością studiów w Polsce czuwa Polska Komisja Akredytacyjna, a polskie wykształcenie otwiera drogę do studiowania zarówno w krajach Unii Europejskiej, jak i innych państwach uczestniczących w Procesie Bolońskim. – Polscy studenci dzięki tym staraniom wygrywają międzynarodowe konkursy, m.in. informatyczne i matematyczne, zawody w programowaniu czy konstrukcjach inżynierskich. Nasi absolwenci są cenieni i poszukiwani na całym świecie – podkreślała. Minister Kudrycka w imieniu wszystkich polskich uczelni zaprosiła chińskich studentów do podejmowania studiów w Polsce. – Polskie uczelnie gwarantują nie tylko wysoką jakość studiów, ale też przyjazną atmosferę i szczególną opiekę nad zagranicznymi studentami – zapewniła stronę chińską.

– Zarówno chińskie, jak i polskie uczelnie, szczycą się bogactwem kulturowym, własnymi tradycjami, światowej klasy dokonaniami naukowymi, własnymi specjalizacjami. Mamy też wiele wspólnego, choćby wpisane w nasze kultury pracowitość i rzetelność. To potencjał, którym możemy się nawzajem dzielić i uzupełniać, dając naszym absolwentom globalne, wszechstronne, wielopłaszczyznowe spojrzenie na współczesną wiedzę, świat i dokonania ludzkości – mówiła minister.

Do Pekinu przyjechali na Forum przedstawiciele ponad 20 publicznych i prywatnych uczelni z Polski: m.in. uniwersytetów – Jagiellońskiego, Warszawskiego i Łódzkiego, warszawskiej Akademii Leona Koźmińskiego, krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej, Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, politechnik z Gdańska, Opola czy Warszawy. Wśród głównych tematów debaty znalazła się globalizacja uczelni i wymiana studentów. Polscy rektorzy liczą na zwiększenie liczby chińskich studentów podejmujących naukę w Polsce. Dziś studiuje ich u nas ponad 420. Najchętniej wybierają studia medyczne, muzyczne i techniczne. ☐