Kronika MNiSW 06/2011

Młodzi na staże w USA

Pięciuset młodych polskich naukowców będzie miało możliwość odbycia dwumiesięcznego stażu w najlepszych uczelniach w Stanach Zjednoczonych. O nowym programie stażowo-szkoleniowym minister nauki i szkolnictwa Barbara Kudrycka poinformowała podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach, który odbywał się w dniach 16-18 maja.

Uczestnicy programu TOP 500 Innovators będą się szkolić w najlepszych uczelniach w USA, zajmując wyższe pozycje w rankingu szanghajskim. Uniwersytecie Stanforda oraz w Instytucie Technologicznym w Massachusetts. Podczas trwającego dwa miesiące stażu uczestnicy będą się przyglądać, jak amerykańscy uczeni radzą sobie z transferem wiedzy i badań do gospodarki. Młodzi naukowcy będą mieli okazję zobaczyć z bliska jak działają zagraniczne firmy stworzone na potrzeby takiego transferu. Pierwsza grupa osób wyjedzie do USA już jesienią. Program jest zaplanowany do końca 2015 roku.

– Do USA pojadą dwie grupy. Po pierwsze – liderzy innowacyjności, którzy będą zawodowo pośredniczyć pomiędzy nauką a biznesem, po drugie – naukowcy, którzy będą mieli okazję nauczyć się, jak sprostać wymaganiom przedsiębiorców – powiedziała minister Barbara Kudrycka.

Prof. Kudrycka podkreśliła znaczenie tego programu dla polskiej nauki. Zdaniem minister, działające przy niektórych uczelniach centra transferu technologii nie spełniają swoich funkcji.

– Nadal do sukcesu zalicza się ukończenie badań, a nie ich skutki komercjalizacyjne. Polskie uczelnie nie będą innowacyjne, jeżeli nie będą poszukiwały źródeł finansowania z komercjalizacji wyników badań – podsumowała spotkanie prof. Kudrycka.

Polska pod względem liczby uzyskanych patentów na milion mieszkańców plasuje się na odległym miejscu – w drugiej pięćdziesiątce świata. Podczas gdy w USA czy Chinach na milion mieszkańców wdrażanych ponad 261 patentów, w Polsce jest to zaledwie jeden.

Uczestnicy spotkania wyrazili przekonanie, że nie ma szans na transfer nauki do gospodarki, jeśli przedsiębiorcy będą się obawiali podejmowania ryzykownych projektów. – Od pomysłu do zastosowania droga jest daleka, tak naprawdę to 90 proc. pracy. To nie jest tylko polska słabość, ona dotyczy całej Europy. Dlatego tak daleko nam do USA i azjatyckich tygrysów – mówił prof. Karol Musioł, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Program TOP 500 Innovators jest skierowany do uczelni publicznych i niepublicznych. Ministerstwo przeznaczy na ten cel 30 mln zł. Dwumiesięczny program ma kosztować 60 tys. zł od osoby, bez kosztów pobytu i dojazdu. Wybór kandydatów będzie dokonywany na drodze konkursu, który został ogłoszony 3 czerwca br. ☐

Czekają nas zmiany

To, co będzie decydowało o rozwoju naszego kraju w najbliższej przyszłości, to efekty badań naukowych – powiedział prof. Witold Jurek podczas spotkania z pracownikami i studentami Uniwersytetu Śląskiego. Podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego spotkał się ze społecznością akademicką Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach 10 maja. Mówił o nowelizacji ustawy i zmianach, jakie czekają uczelnie w nowym roku akademickim. Jego wykład wywołał burzliwą dyskusję.

Min. Jurek stwierdził, że filarami, na których oparta została nowa koncepcja rozwoju szkolnictwa wyższego, są edukacja i nauka. Nakłady na tę drugą mają w najbliższych latach wzrosnąć o 30 proc.

– To efekty badań naukowych zadecydują o rozwoju kraju – mówił prof. W. Jurek. Zwrócił uwagę na konieczność współpracy uniwersytetów z otoczeniem. Będzie ona możliwa dzięki konstruowaniu własnych programów studiów. – Uczelnie powinny szybko reagować na potrzeby rynku. Tworzyć siatki zajęć dopasowane do sylwetki absolwenta .

Nowelizacja ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym zakłada m.in.: poprawę wynagrodzeń (w latach 2013-15 wzrost wynagrodzeń o 30 proc.), wprowadzenie autonomii programowej, zmiany w systemie studiów doktoranckich, wprowadzenie promotora pomocniczego w staraniach o habilitację, opłaty za drugi i kolejne kierunki studiów dla słabszych studentów, wprowadzenie kierunków zamawianych przez przedsiębiorców oraz współpracę programową z pracodawcami. Ogromnym wyzwaniem dla szkół wyższych jest niż demograficzny. – Trzeba zdawać sobie z tego sprawę, że mniej osób będzie podejmowało studia niestacjonarne, a to przełoży się bezpośrednio na spadek pozabudżetowych dochodów uczelni. Muszą one szukać dodatkowych źródeł przychodów. Jednym z nich może być komercjalizacja wyników badań - ocenił prelegent.

W najbliższych latach zmianom ulegnie sposób finansowania badań naukowych. – W Polsce 3/4 środków przeznaczanych na naukę pochodzi z budżetu. W krajach zachodnich budżet daje tylko 1/4 środków na badania. W ustawie wprowadzono zapisy, które mają skłonić uczelnie do współpracy z otoczeniem po to, by przyciągnąć środki pozabudżetowe na badania naukowe – wyjaśniał prof. Jurek. – Chcielibyśmy, aby badania naukowe były prowadzone dla nich samych, a prace awansowe powstawały niejako przy okazji. Mam nadzieję, że zwiększone finansowanie to ułatwi. Po pierwsze, chcemy osiągnąć większą przejrzystość procedury przyznawania stopni doktora. Planujemy, by streszczenia prac i recenzje były publikowane przed obroną pracy – dodał podsekretarz stanu w MNiSW. Podobne zmiany wprowadzane są w habilitacjach. Ministerialny zespół proponuje, aby stopień ten przyznawać za wybitne osiągnięcia, nadzwyczajne wyniki badawcze, a nie wyłącznie za dorobek naukowy.

Prof. Witold Jurek zwrócił również uwagę na nowy model dostępu do bezpłatnego drugiego kierunku studiów. Każdy student będzie miał prawo podjąć takie studia, ale tylko najlepsi będą mogli kształcić się na drugim kierunku bezpłatnie. – Część osób, która dotychczas studiowała na drugim czy trzecim kierunku, robiła to być może trochę bezrefleksyjnie. Zapewne także dlatego, że centralne programy studiów były zbyt wąsko sprofilowane i nie odpowiadały studentom. Antidotum na ten problem będzie możliwość konstruowania własnych programów studiów przez uczelnie. Chcemy, żeby na drugim czy kolejnych kierunkach studiów naukę podejmowały te osoby, które mają realne szanse ukończenia studiów. Z pewnością spadać będzie zainteresowanie studiowaniem na oddzielnym drugim kierunku wobec rozwoju interdyscyplinarnych międzyobszarowych programów studiów wraz z wprowadzeniem reformy – zakończył prof. Witold Jurek.

Jolanta Kubik,
współpraca: Janka Sabat

Polskie uczelnie na NAFSA

Ponad dwudziestu reprezentantów polskich uczelni i innych instytucji edukacyjnych uczestniczyło w konferencji NAFSA i targach towarzyszących, odbywających się w Vancouver w dniach 29 maja – 3 czerwca 2011 r.

Polskie stoisko narodowe pod hasłem Higher Education in Poland w imieniu i przy wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego zorganizowała Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji we współpracy z Konferencją Rektorów Akademickich Szkół Polskich. W uroczystym otwarciu stoiska udział wzięli: Krzysztof Czapla, konsul generalny RP w Vancouver oraz dr Grażyna Żebrowska z Ambasady RP w Waszyngtonie.

Podczas targów swoją ofertę prezentowały następujące uczelnie: Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Warszawski, Politechnika Wrocławska, Gdański Uniwersytet Medyczny, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Uniwersytet Gdański, Uniwersytet Wrocławski, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, Politechnika Gdańska. Informacje o wszystkich polskich szkołach wyższych znalazły się w materiałach przygotowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Z inicjatywy Krzysztofa Czapli, konsula generalnego w Vancouver, w siedzibie Konsulatu odbyło się uroczyste spotkanie, w którym oprócz polskiej delegacji wzięło udział około dwudziestu polskich wykładowców i studentów z kanadyjskich uczelni, a także reprezentacja Kongresu Polonii Kanadyjskiej.

Konferencja Association of International Educators (NAFSA) i towarzyszące jej targi edukacyjne poświęcone są międzynarodowej współpracy między uczelniami z całego świata. W tym roku wzięło w nich udział ponad osiem tysięcy uczestników. ☐