Na otwartym posiedzeniu Prezydium Rady Głównej 8 lipca dyskutowana była i przyjęta uchwala w sprawie dokumentu Założenia do nowelizacji ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki. W części dyskusji uczestniczyła prof. B. Kudrycka, minister nauki i szkolnictwa wyższego. Minister odniosła się do niektórych zgłoszonych uwag oraz odpowiedziała na pytania dotyczące nowelizacji tegorocznego i założeń przyszłorocznego budżetu szkolnictwa wyższego i nauki.

Co się tyczy uchwały w sprawie wspomnianego dokumentu, obejmuje ona uwagi ogólne i szczegółowe. W uwagach ogólnych podkreślono, że dokument jest ważnym głosem w dyskusji nad reformą szkolnictwa wyższego w Polsce. Rada z zadowoleniem dostrzega, że niektóre zgłoszone wcześniej postulaty zostały w dokumencie uwzględnione. Rada uważa jednak, że reforma powinna być poprzedzona opracowaniem i przyjęciem strategii rozwoju szkolnictwa wyższego i powinna być przeprowadzona przy współdziałaniu wszystkich podmiotów zaangażowanych w kształcenie na poziomie wyższym. Mankamentem dokumentu jest brak spójnej koncepcji finansowania szkolnictwa wyższego – nie jest poruszony problem dywersyfikacji źródeł finansowania uczelni, nie przedstawiono koncepcji perspektywicznego wzrostu nakładów budżetowych ani zasad podziału dotacji budżetowej. Przedstawiona koncepcja zarządzania uczelniami jest niekompletna i niewiele zmienia stan obecny. Coraz to nowe i kontrowersyjne propozycje w zakresie zmiany modelu kariery akademickiej wywołują emocje w środowisku. Jeśli zmieniać ten model, należałoby wdrożyć – obok ścieżki habilitacyjnej – równoległą ścieżkę awansu naukowego, bazując na doktoracie i ocenie osiągnięć kandydata przy awansie na kolejne szczeble hierarchii akademickiej. Propozycje wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji nie zostały powiązane z niezbędnymi zmianami w zakresie finansowania budżetowego uczelni. Nie została również przedstawiona spójna koncepcja funkcjonowania instytucji przedstawicielskich szkolnictwa wyższego.

Uwagi wyszczególnione w załączniku do wspomnianej uchwały odnoszą się do kwestii szczegółowych. Jest ich wiele i nie sposób ich omówić w skrótowej relacji. Przedstawię jedną z nich, dotyczącą propozycji Rady Głównej co do zasad podziału dotacji budżetowej na szkolnictwo wyższe. Podział pierwotny dotacji budżetowej powinien być na: dotację stacjonarną, dotację zadaniową, inwestycje oraz inne wydatki. W zakresie dotacji stacjonarnej (dostępnej dla uczelni spełniających określone kryteria) podział pierwotny powinien być na 7 obszarów wiedzy, a podział wtórny – na uczelnie (jednostki uczelni) w ramach obszarów wiedzy, z uwzględnieniem: liczby studentów i doktorantów, kadry i infrastruktury niezbędnej do kształcenia tej liczby studentów i doktorantów, rangi uczelni (wynikającej z oceny akredytacyjnej w zakresie kształcenia i badań), a w przyszłości – liczby i wskaźnika zatrudnialności absolwentów. O dotację zadaniową – dzieloną na zasadach konkursowych – mogłyby się starać wszystkie uczelnie. Natomiast podział kwot na inwestycje i inne wydatki winien być dokonywany według zasad ustalonych przez ministra NiSW. Wobec perspektywy wdrożenia Krajowych Ram Kwalifikacji – wiążących się z liberalnym pojmowaniem kierunków studiów i definiowaniem efektów kształcenia poprzez opis kwalifikacji, a nie standardami kształcenia – i odejścia od obecnego modelu kształcenia, nie będzie możliwe stosowanie obowiązującego aktualnie algorytmu podziału dotacji budżetowej. Nowe zasady podziału dotacji budżetowej powinny stanowić – obok nowej koncepcji kształcenia, zarządzania uczelniami oraz modelu kariery akademickiej – podstawę oczekiwanych reform szkolnictwa wyższego.

Rada Główna nie poparła poselskiej inicjatywy umocowania w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym kolejnej, obok KRASP i KRZaSP, Konferencji Rektorów Publicznych Wyższych Szkół Zawodowych. W uchwale Rada Główna wyraża opinię, że takie posunięcie wywoła lawinę petycji o ustawowe umocowanie innych konferencji rektorów oraz osłabi pozycję KRASP i KRZaSP. Rada zwraca uwagę, że nowelizacje ustaw powinny mieć miejsce w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Częste nowelizacje (kilka razy w roku) nie sprzyjają poszanowaniu, przestrzeganiu i stosowaniu prawa.

Na zaproszenie byłego członka Prezydium Rady Głównej Grzegorza Sokołowskiego uczestniczyłem w debacie Współpraca samorządów studenckich z instytucjami szkolnictwa wyższego w ramach Letniej Szkoły Liderów Samorządowych, zorganizowanej w Olsztynie w dniach 1-7 lipca. Debata dotyczyła różnych aspektów współpracy samorządów studenckich z władzami uczelni. Podsumowując dyskusję, zachęcałem studentów do uczestnictwa w działalności samorządów studenckich i życiu akademickim. Podkreśliłem, że jest to dobra okazja do nabycia kompetencji trudnych do uzyskania w trakcie rutynowych zajęć. Działalność w samorządach studenckich to szkoła kształtująca przyszłych liderów. Rolą uczelni jest, aby potencjalnych liderów wspomagać, promować i przygotowywać do pełnienia kierowniczych ról w państwie, gospodarce, nauce i edukacji.