Pojęcie wznowienia występuje prawie we wszystkich odmianach prawa procesowego: w cywilnym, karnym, administracyjnym, w niektórych regulacjach dyscyplinarnych. Jego istotą jest powrót do postępowania zakończonego prawomocną decyzją w konkretnych, ściśle określonych przypadkach. Jednak są przepisy prawa materialnego, które także przewidują wznowienie. Najbardziej oryginalne, ale i problematyczne, jest prawo do wznowienia studiów.

Zakres regulacji

Według art. 162 ust. 5 c) ustawy z 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym „Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia, warunki, jakim muszą odpowiadać postanowienia regulaminu studiów w uczelniach niespełniających wymagań określonych w art. 56 ust. 2 lub w art. 58 ust. 4, uwzględniając (...) warunki wznawiania studiów.” W wykonaniu tej delegacji rozporządzenie z 8 czerwca 2006 w sprawie warunków, jakim muszą odpowiadać postanowienia regulaminu studiów w uczelniach niespełniających wymagań określonych w art. 56 ust. 2 lub w art. 58 ust. 4 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym (posiadanie co najmniej czterech uprawnień do nadawania stopnia naukowego doktora, a w przypadku uczelni artystycznej – dwóch), ogranicza się do stwierdzenia, iż „postanowienia regulaminu studiów w uczelniach nieposiadających co najmniej czterech uprawnień do nadawania stopnia naukowego doktora, a w przypadku uczelni artystycznych – co najmniej dwóch takich uprawnień, muszą określać” m.in. warunki wznawiania studiów. Nic więcej na temat wznowienia studiów w ustawie nie znajdziemy.

Większość uczelni prawo wznowienia studiów formułuje w swoich regulaminach. Uczelnie niesamodzielne regulaminowo opierają się tu bezpośrednio na wskazanym wyżej przepisie ustawy. Pozostałe (w tym większość dużych uczelni akademickich) być może powinny się powołać na wynikające z art. 160 ust. 1 prawo do określenia „organizacji i toku studiów oraz związanych z nimi praw i obowiązków studenta” w regulaminie studiów. Najczęściej stosowane jest powiązanie prawa do wznowienia z uprzednim skreśleniem z listy studentów. Np. w Uniwersytecie Warszawskim, według regulaminu studiów: „Osoba skreślona ze studiów może złożyć wniosek o ich wznowienie nie wcześniej niż od następnego roku akademickiego po dacie skreślenia (...). Wznowienie następuje na etap studiów następujący po etapie, który wnioskodawca przed skreśleniem zaliczył.”

Na studia bez rekrutacji?

Tu dochodzimy do pierwszego pytania: czy student prawomocnie skreślony z listy studentów może ponownie nabyć status studenta, a z nim prawo do studiów bezpłatnych (stacjonarnych w uczelniach publicznych) lub świadczeń (pomocy materialnej) finansowanych ze środków publicznych na podstawie przesłanek innych niż ustawowe, bo zawartych w regulaminie studiów? Czy zezwolenie uczelni na określanie warunków wznowienia studiów (po uprzednim skreśleniu z listy studentów) nie oznacza zaprzeczenia utrwalonej już w Prawie o szkolnictwie wyższym zasadzie, że nabycie statusu studenta i jego utrata, jako wiążące się z uprawnieniami finansowanymi ze środków publicznych, odbywać się może jedynie na podstawie przesłanek rangi ustawowej? (...)