O klasyfikacji nauk

Stanisław Pabis, Małgorzata Jaros


Każda klasyfikacja służy określonym celom. Ważnym celem klasyfikacji nauki jest określenie jej dziedzin i dyscyplin merytorycznie wyznaczających drogę awansowania w strukturze nauki osobom, co do których istnieje uzasadnione przekonanie, że ich wiedza i twórczy talent pozwalają współtworzyć i sprawdzać wiedzę naukową w tej właśnie dyscyplinie i dziedzinie nauki. Właściwa w tym względzie klasyfikacja nauki umożliwia kompetentną ocenę naukowego dorobku takich osób i tym samym wspomaga ogólny rozwój nauki.

Chcemy szczególnie podkreślić znaczenie osób odpowiedzialnych za ocenę jakości osiągnięć naukowych, tzn. recenzentów dorobku naukowego kandydatów do stopni i tytułu naukowego. Powołanie recenzentów, w myśl ustawy, specjalistów z tej dziedziny, w zakresie której ma być oceniany dorobek kandydata do stopnia lub tytułu naukowego, jest warunkiem koniecznym doboru tych recenzentów. Warunkiem dostatecznym właściwego ich doboru, a dzięki temu autentycznie poprawnej oceny merytorycznej, jest powołanie specjalistów z zakresu tej samej lub odpowiednio bliskiej problematyki naukowej. Z zestawienia tych warunków wynika oczywisty, wydawałoby się, wniosek, że formalne przyporządkowanie dyscypliny do dziedziny nauki bez wskazania udokumentowanych osiągnięć dyscypliny jako naukowych osiągnięć dziedziny jest nieuzasadnione merytorycznie.

Przesłanki klasyfikacji nauk

Aktualnie istniejąca klasyfikacja nauki budzi sprzeciw ze względu na zawarte w niej logiczne niekonsekwencje w przyporządkowaniu niektórych dyscyplin dziedzinom nauki. Dlatego konieczna jest jej zmiana.

Merytoryczne, a więc według nas obiektywne, kryteria klasyfikacji nauk wyznaczają różnice przedmiotowe i różnice metodologiczne nauk. Uświadamianie istotności tych różnic wraz z rozwojem nauki skutkowało w historii jej szczegółowym podziałem. Dziedziny nauki i ich dyscypliny oraz specjalności są szczegółowo różnicowane ze względu na:

• obiekty badań i dotyczące ich, rozwiązywane problemy nauki (różnice przedmiotowe), (...)

Pełny tekst w wydaniu drukowanym.
Prof. dr hab. Stanisław Pabis, em. prof. SGGW, technika rolnicza, członek Komitetu Techniki Rolniczej PAN. Dr hab. Małgorzata Jaros, prof. SGGW, technika rolnicza, pracownik Katedry Podstaw Inżynierii SGGW, członek Komitetu Techniki Rolniczej PAN.