Dostęp do zawodu

Jerzy Błażejowski


Dwugodzinna debata na marcowym posiedzeniu Prezydium (12) i plenarnym (13) skupiała się na administracyjnych ograniczeniach dla absolwentów w dostępie do wykonywania zawodu. Przygotowali ją i profesjonalnie prowadzili przedstawiciele Parlamentu Studentów RP. Okazuje się, że w Polsce wykonywanie ok. 130 zawodów wymaga uzyskania zezwoleń lub licencji od różnych instytucji, zwykle samorządów zawodowych. Jest to najwyższy wskaźnik w Europie. Studenci postulują, aby usuwać zbędne ograniczenia, a w przypadkach, gdy zezwolenia lub licencje są konieczne, uczynić kryteria kwalifikacyjne przejrzystymi. Wymaga to regulacji prawnych, ale i przełamania ukształtowanych przez lata barier ograniczających dostęp do wielu zawodów. Otwartość, równe szanse i konkurencyjność to zasady obowiązujące przy przyjmowaniu do pracy w świecie, z którym się identyfikujemy. Powinno się je stosować, nie zapominając o podstawowych wymogach, jak: umiejętności, kompetencje, predyspozycje i postawy.

Rada Główna podjęła uchwałę w sprawie dokumentu Kierunki zmian w polskim szkolnictwie wyższym. Został on przygotowany z myślą o nowelizacji prawa, jak i o wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań edukacyjnych w szkolnictwie wyższym. Proponowane są w nim nowe mechanizmy finansowania szkolnictwa wyższego i nauki. Rozważane są kwestie stypendiów socjalnych i doktoranckich oraz kredytów dla studentów i doktorantów. Analizowane są relacje uczelnie – organy władzy publicznej w kontekście autonomii szkół wyższych. Podnoszone są problemy zarządzania uczelniami. Podkreślane jest znaczenie wiązania edukacji na poziomie wyższym z badaniami, a badań z gospodarką. Proponowana jest równoległa ścieżka awansu akademickiego/naukowego. Zarysowana jest koncepcja profilowania studiów doktoranckich oraz rozszerzona formuła prac doktorskich i stopni doktora. Proponowany jest ogólny podział wiedzy na 6 dziedzin nauki i dziedzinę sztuki z możliwością dokonywania szczegółowych podziałów na dyscypliny, kierunki studiów, specjalności – zależnie od potrzeb.

Rada pozytywnie zaopiniowała rozporządzenie ministra NiSW w sprawie maksymalnej wysokości opłat za postępowanie związane z przyjęciem na studia w roku akademickim 2008/09. Natomiast Rada nie zaopiniowała pozytywnie kolejnej zmiany rozporządzenia ministra NiSW w sprawie warunków, jakie muszą być spełnione, aby zajęcia dydaktyczne na studiach mogły być prowadzone z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość.

Na zaproszenie Leszka Cieśli, przewodniczącego Parlamentu Studentów RP, uczestniczyłem w dniach 22−24 lutego w XIX Krajowej konferencji Perspektywy, wyzwania i ograniczenia finansowania studiów w Polsce. W wystąpieniu zarysowałem: aktualny stan finansowania studiów, ograniczenia finansowania budżetowego, możliwości dopływu środków pozabudżetowych do szkolnictwa wyższego oraz oczekiwane zmiany w strukturze finansowania tego szkolnictwa. Wyraziłem pogląd, że prawdopodobna jest dywersyfikacja strumieni finansowania, której konsekwencją będzie większe niż dotychczas zróżnicowanie uczelni. Uczelnie, konkurując o środki na funkcjonowanie i o studentów, będą podnosiły jakość kształcenia i dostosowywały edukację do potrzeb kształcących się i rynku pracy.

W dniach 28−29 lutego uczestniczyłem w konferencji Studia doktoranckie w kontekście stosowania kodeksu postępowania administracyjnego, zorganizowanej przez Towarzystwo Doktorantów oraz Dział Nauczania Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przedstawiłem Wizję rozwoju szkolnictwa wyższego w relacji do wyzwań społecznych oraz uczestnictwa w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego.

W dniach 28−29 lutego odbyła się w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego konferencja Aktualny stan i przyszłość wyższego szkolnictwa rolniczego w Polsce, na której wraz z prof. Sławomirem Podlaskim, przewodniczącym Komisji Ekonomicznej Rady Głównej, zarysowaliśmy Obecną i przyszłą rolę Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego w modernizacji polskich uczelni. Zwróciliśmy uwagę na systematyczne zanikanie instytucji obieralnych na rzecz mianowanych lub powoływanych. Istnienie instytucji w pełni obieralnych szkolnictwa wyższego i nauki to jeden z atrybutów autonomii akademickiej.

Na zaproszenie przewodniczącego, dr. inż. Bogusława Dołęgi, uczestniczyłem 14 marca w posiedzeniu Forum Elektorów Kurii Doktorów Wyższych Uczelni Technicznych w Politechnice Poznańskiej. Poinformowałem zebranych o treści uchwały Rady Głównej w kontekście roli doktora w polskim systemie nauki i szkolnictwa wyższego oraz proponowanych modeli awansu pracowników naukowych/dydaktycznych. W dyskusji przewijał się wątek statusu tej grupy pracowników. Niewątpliwie grupa adiunktów jest liczna i bez niej trudno dziś wyobrazić sobie funkcjonowanie uczelni. Jak będzie w przyszłości, można jedynie przypuszczać. Instytucje akademickie mają od wieków ustaloną strukturę hierarchiczną. Awanse są w nich powiązane z efektami działalności naukowej. W uczelniach zawodowych liczy się wiedza fachowa. Zatem specjaliści o zróżnicowanym dorobku i kompetencjach będą w przyszłości znajdowali pracę i swe miejsce w różnych uczelniach.