Większe pieniądze dla instytutów badawczych i większe szanse rozwoju dla uczonych – takie korzyści płyną z podpisanego 6 lipca w Politechnice Wrocławskiej porozumienia między Polską a agendą Komisji Europejskiej. Dzięki porozumieniu wzrośnie liczba polskich specjalistów zaangażowanych w ważne projekty europejskie. Z porozumienia o współpracy skorzystają także studenci i młodzi naukowcy.

Nowe porozumienie o współpracy (Memorandum of Understanding) pomiędzy Wspólnotowym Centrum Badawczym Komisji Europejskiej (JRC) i Polską podpisali prof. Michał Seweryński, minister nauki i szkolnictwa wyższego oraz dr Roland Schenkel, dyrektor generalny JRC. Umożliwi ono polskim jednostkom naukowym podjęcie współpracy ze Wspólnotowym Centrum Badawczym w czterech dziedzinach strategicznych, obejmujących: badania związane z bezpieczeństwem oraz jakością żywności i pasz, energią, bezpieczeństwem jądrowym i ochroną przed promieniowaniem, a także oddziaływaniem czynników zewnętrznych, w tym substancji chemicznych, na człowieka, ale również w szerzej zdefiniowanych badaniach dotyczących środowiska, rolnictwa czy bezpieczeństwa.

Cztery polskie instytuty naukowe będą przewodniczyć współpracy Polski z JRC. Są to: Państwowy Instytut Weterynaryjny w Puławach, Główny Instytut Górnictwa w Katowicach, Instytut Energii Atomowej w Świerku oraz Centralny Instytut Ochrony Pracy.

– Udaną politykę na rzecz badań w Unii Europejskiej można prowadzić tylko poprzez współpracę z organizacjami naukowymi na różnych poziomach: międzynarodowym, krajowym i regionalnym. Obecnie ponad 60 polskich organizacji blisko współpracuje z JRC, tym samym potwierdzając udział Polski w tej polityce – powiedział dr Roland Schenkel, dyrektor generalny JRC. Podpisanie porozumienia poprzedziła konferencja z udziałem przedstawicieli ministerstwa, środowisk naukowych, Wspólnotowego Centrum Badawczego, Parlamentu Europejskiego oraz władz Wrocławia i województwa dolnośląskiego.

dobry klimat

– Coraz bliżej do Europejskiego Instytutu Technologicznego we Wrocławiu – ocenił prezydent dr Rafał Dutkiewicz, który konferencję otworzył i powitał gości. O potencjale Wrocławia i Dolnego Śląska w aspekcie nauki i technologii mówił w swoim wystąpieniu gospodarz spotkania prof. Tadeusz Luty, rektor Politechniki Wrocławskiej, przewodniczący KRASP. Skupił się na projekcie EIT+, zainicjowanym we Wrocławiu kompleksowym programie rozwoju edukacji i innowacyjności, którego kluczowym elementem ma być lokalizacja w mieście Europejskiego Instytutu Technologicznego. Wrocław jest miastem o bogatych tradycjach naukowych, jednym z największych ośrodków akademickich w Polsce i w tej części Europy, ma 140 tys. studentów w 23 szkołach wyższych, w tym 11 uczelniach akademickich, 7200 nauczycieli akademickich, w tym 1150 profesorów. Obecnie jest drugim po Warszawie centrum biznesu opartego na wiedzy. W ostatnim dziesięcioleciu miasto stało się dynamicznym ośrodkiem usług finansowych i usług IT. To we Wrocławiu – dzięki kreatywności i przedsiębiorczości wrocławian – udało się stworzyć i rozwinąć od podstaw wiele ogólnopolskich instytucji finansowych. Znaczącym trendem obserwowanym od kilku lat we Wrocławiu jest tworzenie przez znanych światowych producentów nowoczesnych centrów badań i rozwoju, jak np. Dolnośląskie Centrum Zaawansowanych Technologii.

O perspektywach Europejskiej Przestrzeni Badawczej i Innowacyjnej w 7. Programie Ramowym mówił były premier prof. Jerzy Buzek, dziś deputowany do Parlamentu Europejskiego. Fundusze europejskie stanowią zaledwie 6 proc. środków publicznych przeznaczonych na badania w Unii Europejskiej, to znaczy, że 94 proc. środków inwestuje się na poziomie krajowym. Były premier przypomniał założenia Strategii Lizbońskiej, według której stworzenie przestrzeni badawczej wymaga wzrostu nakładów na badania i rozwój do poziomu 3 proc. PKB oraz promocji nowych technologii. Europejska Przestrzeń Badawcza i Innowacyjna otwiera potencjalne możliwości poprzez silniejszą integrację, także dzięki możliwościom współpracy ze Wspólnotowym Centrum Badawczym. Budowaniu Europejskiej Przestrzeni Badawczej i Innowacyjnej będą sprzyjać europejskie patenty, wprowadzenie podatku na badania i rozwój, wzrost poziomu zarządzania badaniami i utworzenie Europejskiego Instytutu Technologicznego. – Mamy szansę, aby za unijne pieniądze zrobić skok w nowe dziedziny wiedzy, żeby osiągnąć zupełnie nową jakość w nauce. To z kolei przełoży się na rozwój przemysłu. Tak dobrego klimatu dla polskiej nauki jeszcze nie było – ocenił.

Wspólnota może więcej

Propozycje zmian w systemie B+R w Polsce omówił w skrócie prof. Michał Seweryński, minister nauki i szkolnictwa wyższego. – Ważne jest, aby polskie instytuty naukowe wzmocniły obecne oraz zgłębiły nowe obszary współpracy z JRC. Poprzez rozbudowę kooperacji na rzecz wspólnych programów badawczych i przedsięwzięć powiększony sektor badań i rozwoju w Unii Europejskiej będzie w stanie osiągnąć więcej dla obywateli niż działając w pojedynkę – dodał.

Wspólnotowe Centrum Badawcze – przypomnijmy – jest jedną z dyrekcji generalnych Komisji Europejskiej z siedzibą w Brukseli. Na strukturę Wspólnotowego Centrum Badawczego składa się siedem instytutów badawczych, zatrudniających 2700 pracowników, usytuowanych w pięciu krajach europejskich: Belgii, Włoszech, Hiszpanii, Holandii i Niemczech, a ponadto Dyrektoriat Strategii Naukowej w Brukseli oraz Dyrektoriat ds. Zasobów z siedzibą w Brukseli i Isprze. Dyrektora generalnego wspiera Rada Zarządzająca, która orzeka w sprawach związanych z naukowym, technicznym i finansowym zarządzaniem JRC. Budżet na bezpośrednie działania JRC pochodzi z 7. Programu Ramowego i wynosi 320 mln euro rocznie. Dodatkowe dofinansowanie, w wysokości około 15 proc., JRC może otrzymać z udziału w projektach w ramach 7.PR.

Monitorowanie w rolnictwie za pomocą teledetekcji, współdziałanie w dziedzinie ograniczenia emisji zanieczyszczeń przemysłowych, radiologiczny monitoring środowiska – to tylko niektóre projekty realizowane z polskimi instytucjami. W ostatnich latach znacznie wzrósł zakres współpracy pomiędzy instytutami JRC a polską społecznością naukową. Do chwili obecnej podpisano osiem porozumień o współpracy pomiędzy JRC a polskimi organizacjami badawczymi, 48 polskich naukowców pracuje w JRC i aż 364 polskich ekspertów uczestniczyło w warsztatach zorganizowanych w 2006 roku. Prof. Krzysztof Maruszewski został mianowany jednym z dziewięciu dyrektorów JRC w lutym 2007 roku.