7 czerwca 1997 roku rektorzy polskich uczelni akademickich przybyli do Krakowa, gdzie w Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego odbyło się zebranie założycielskie Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich. Rozpoczął się kolejny rozdział „dziejów autonomii i samorządności akademickiej w Polsce”. Nazajutrz, na spotkaniu z Ojcem Świętym w kolegiacie św. Anny, pierwszy przewodniczący KRASP, rektor UJ prof. Aleksander Koj, przedstawił Jego Świątobliwości rektorów−założycieli KRASP, akcentując wyzwania dla świata nauki i kultury oraz ciążący na środowisku obowiązek formowania postaw moralnych i obywatelskich. Wystąpienie Jana Pawła II uznaje się powszechnie za wyjątkowe. Wyrażając radość ze spotkania Ojciec Święty powiedział: Wszystkie uczelnie Polski – i te o wielowiekowej tradycji, i te całkiem nowe – jednoczą się wokół tej najstarszej – Alma Mater Jagiellonica. Przychodzą do niej, aby dać wyraz swojemu zakorzenieniu w całej historii polskiej nauki, która wzięła swój początek z owej jagiellońskiej fundacji sprzed sześciuset lat.

Z takim oto przesłaniem z chwalebnych początków naszej Konferencji obchodziliśmy w dniach 7−9 czerwca br. w UJ, czyli tam, gdzie rozpoczynaliśmy naszą drogę, jubileusz 10−lecia KRASP.

Jubileusz ten stał się okazją do przypomnienia, że polskie środowisko akademickie zawsze służyło i nadal służy narodowi poprzez wytrwałą obronę i pielęgnację autonomii uniwersytetu, która pozwala na utrwalanie wartości dla bytu narodu zasadniczych. O autonomię i wolność badań naukowych należy stale zabiegać, a wspólnota akademicka musi ich pilnie strzec. Podkreślamy to w jubileuszowym dokumencie O misji KRASP w zmieniającym się świecie, który ogłosiliśmy i podpisaliśmy podczas spotkania.

KRASP powstała dla zaświadczania o jedności celów (choć różnorodności misji) polskich uczelni akademickich. Stąd też historia Konferencji wpisana jest w dzieje autonomii uczelni i samorządności akademickiej oraz „porozumień międzyuczelnianych”. Jasno wynika to z tekstu monografii Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich (1997−2007). Z dziejów autonomii uczelni i samorządności akademickiej w Polsce, opracowanej specjalnie na okoliczność jubileuszu przez dr. Adama Gałkowskiego.

Dziesięć lat temu powstała „instytucja”, do dziś jedyna zrzeszająca uczelnie akademickie bez względu na przynależność resortową, reprezentująca najpełniejszą paletę barw akademickich naszego kraju; z początku o charakterze „klubu” w najlepszym tego słowa znaczeniu, z czasem torująca sobie drogę przez silną organizację i kierownictwo do coraz większej samodzielności i społecznego poważania. Dziś jesteśmy prawnym podmiotem, z mocy ustawy powołanym do zabierania głosu we wszystkich sprawach dotyczących środowiska akademickiego i naukowego, zobligowanym do opiniowania wszystkich dokumentów rządowych dotyczących spraw edukacji, nauki i kultury. Wielka to zasługa moich poprzedników, przewodniczących KRASP i wspierających ich prezydiów oraz rektorów ubiegłych kadencji.

Środowisko akademickie stoi przed ważnymi wyzwaniami. Poprawa finansowania, stałe podnoszenie jakości nauczania i badań naukowych oraz internacjonalizacja to – wraz z dbałością o podnoszenie etosu środowiska, o której mowa w kodeksie Dobre praktyki w szkołach wyższych, ogłoszonym z okazji jubileuszu – kierunki prowadzące do „doskonałości” polskich uniwersytetów, umożliwiające im skuteczną konkurencję w skali Europy i globu.

Środowisko akademickie z niepokojem przyjmuje koncentrację uwagi władz państwa na przeszłości, a nie na sprawach pilnych i ważnych, decydujących o długofalowym rozwoju kraju. Po raz kolejny zwracamy się do najwyższych władz państwowych, polityków i parlamentu o traktowanie spraw edukacji, nauki i kultury z należytą powagą i podniesienie ich do rangi racji stanu. Oczekujemy w tym względzie porozumienia ponad podziałami politycznymi. KRASP nie utożsamia się z żadną opcją polityczną i trwanie w tej neutralności jest naszą siłą. Nie godzimy się na wstrząsające polskim społeczeństwem konwulsje politycznych waśni i deprecjonowanie środowisk inteligenckich. Upadająca na naszych oczach kultura społecznego dyskursu budzi szczególny niepokój w naszym środowisku, wyznającym maksymę: Plus ratio quam vis. Po raz kolejny KRASP deklaruje chęć twórczego uczestnictwa w przygotowaniu programu rozwoju intelektualnego i kulturowego polskiego społeczeństwa. Przyszłość nie jest dana, musimy mieć na nią wpływ. Dziś, kiedy z okazji jubileuszu przywołujemy z dumą piękne karty z dziejów autonomii i samorządności uniwersytetów, uświadamiamy sobie zarazem, że rola KRASP jest równie odpowiedzialna i nasza działalność będzie w przyszłości oceniana. Oby z uznaniem.

Na zakończenie, przekazując wyrazy szacunku i podziękowania wszystkim, którzy przyczynili się do tego, że możemy świętować nasz skromny jubileusz, pragnę wyrazić głębokie przekonanie, że KRASP będzie trwałym elementem systemu szkolnictwa wyższego w naszym kraju, „instytucją” autentyczną i niezależną, wymagającym partnerem organów władzy publicznej, a jednocześnie – realizując swą wielką misję ochrony autonomii uniwersytetu i wolności akademickiej – pozostanie na co dzień lekarstwem na samotność rektora.