Znane wady ustawy

Jerzy Malec


W Krynicy Górskiej, w dniach 15−16 marca, na Zgromadzeniu Plenarnym zebrali się rektorzy zrzeszeni w KRZaSP. Rozpocząłem spotkanie sprawozdaniem z działalności Konferencji za okres od września 2006 do marca 2007. Podkreśliłem, że nasze działania skupiły się głównie na realizacji uchwał przyjętych przez II Zgromadzenie Plenarne KRZaSP w Poznaniu, w tym także dotyczących zmiany niektórych zapisów w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym. W szczególności zabiegaliśmy o zmianę zapisu dotyczącego tzw. dodatków stażowych, jak również podejmowaliśmy działania zmierzające do realizacji przez resort tych regulacji ustawowych, które stwarzają możliwość uzyskania przez uczelnie niepubliczne dotacji na pokrycie części opłat wnoszonych przez studentów studiów stacjonarnych w tych uczelniach. Istotnym elementem działań Konferencji było też rozeznanie rynku edukacyjnego za naszą wschodnią granicą i uwarunkowań związanych z podejmowaniem przez tamtejszą młodzież studiów w naszym kraju, co w sytuacji odczuwalnego już niżu demograficznego nabiera szczególnego znaczenia.

Realizacja zadań wyznaczonych przez poznańskie Zgromadzenie Plenarne nie była łatwa, szczególnie w odniesieniu do spraw związanych z nowelizacją ustawy, nad którą prace prowadzone są aktualnie w resorcie szkolnictwa wyższego. Przesłaliśmy zatem na ręce ministra oraz innych gremiów biorących udział w procesie legislacyjnym opracowany przez KRZaSP szczegółowy projekt nowelizacji ustawy (znajduje się on na stronie www.krzasp.pl). Przygotowany został także i skierowany wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich, zawierający katalog tych przepisów ustawy, które naszym zdaniem mają charakter niekonstytucyjny.

W dalszej części obrad, poświęconej współpracy zagranicznej, prof. Aldona Kamela−Sowińska przedstawiła raport Analiza systemu szkolnictwa wyższego na Ukrainie i Białorusi, zmierzający do podjęcia konkretnych działań na rynkach edukacyjnych w tych krajach. W toku dyskusji zgłoszono propozycję, by wynikami badań nad wschodnimi rynkami edukacyjnymi zajęła się powołana w tym celu specjalna komisja, a w przyszłości także zagraniczny rezydent KRZaSP do spraw rekrutacji i promowania uczelni zrzeszonych w Konferencji.

Pierwszego dnia obrad gościem Konferencji był prof. Stefan Jurga, sekretarz stanu w MNiSW. Minister przedstawił Założenia do ustawy o zmianie ustawy „Prawo o szkolnictwie wyższym”. Zaznaczył, że ustawa ma pewne powszechnie znane wady, pogląd na organizację szkolnictwa wyższego także się zmienia, stąd istnieje konieczność jej pilnej nowelizacji. Pierwszy projekt nowelizacyjny zostanie prawdopodobnie przedstawiony w lipcu 2007, a w Sejmie powinien się znaleźć na wiosnę 2008. Minister zaznaczył, że nowelizacja będzie się koncentrowała głównie na podniesieniu jakości kształcenia w duchu i zgodnie z zaleceniami Procesu Bolońskiego. Zauważył również, że zapisy nowej ustawy będą promowały konsolidację uczelni oraz wspierały szkoły kształcące na wysokim poziomie (głównie poprzez przyznawanie dodatkowych środków i zwiększoną autonomię). Przewiduje się także promowanie publiczno−prywatnego partnerstwa szkół wyższych. Nowelizacja ma także przyczynić się do eliminowania zjawisk patologicznych w szkolnictwie wyższym. Minister Jurga poinformował również, że w znowelizowanej ustawie powinny się znaleźć nowe regulacje zmieniające system finansowania uczelni (co dotyczy głównie uczelni publicznych), a także dopuszczające dodatkowe formy tego finansowania. Niepokój wywołała wypowiedź, że nowelizacja będzie sprzyjała szczególnie uczelniom prowadzącym studia na II i III poziomie kształcenia (a zatem w mniejszym stopniu uczelniom zawodowym). Ustawa w nowej wersji ma również umocnić rangę Państwowej Komisji Akredytacyjnej. Ponadto, jak o tym szeroko pisała prasa, nowelizacja wprowadzi możliwość uzyskiwania tytułów zawodowych bez konieczności pisania i obrony pracy dyplomowej, w miejsce której (o czym decydować będą same uczelnie) może się pojawić inny mechanizm sprawdzania wiedzy, umiejętności praktycznych oraz kompetencji zawodowych i osobistych absolwenta.

Konferencja uzyskała od ministra zapewnienie, że obowiązek wypłaty dodatków za staż pracy wynikający z art. 154 ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, a spoczywający także na uczelniach niepublicznych, zostanie ograniczony w drodze szybkiej nowelizacji do podmiotów publicznych, które otrzymują na ten cel środki budżetowe.

Drugi dzień obrad rozpoczął się od sprawozdań komisji merytorycznych KRZaSP. Z kolei prof. Andrzej Bujak przedstawił koncepcję biuletynu informacyjnego Konferencji. Zgromadzenie podjęło uchwały będące wynikiem dwudniowej dyskusji, w szczególności w przedmiocie realizacji w toku procesu nowelizacyjnego postulatów środowiska uczelni zawodowych. Przypomniano zarazem koncepcję nowelizacji ustawy przesłaną przez KRZaSP organom państwa oraz nasze uwagi skierowane do ministerstwa w sprawie Założeń do ustawy zmieniającej ustawę Prawo o szkolnictwie wyższym.