O potrzebie nowelizacji

Jerzy Malec


KRZaSP uznała za konieczne podjęcie prac nad niezbędnymi zmianami w ustawie. Ich rezultatem jest projekt nowelizacji przesłany na ręce prof. dr. hab. Michała Seweryńskiego, ministra nauki i szkolnictwa wyższego, we wrześniu 2006. Głównym celem projektu było przygotowanie lepszych, naszym zdaniem, rozwiązań i regulacji w odniesieniu do szkolnictwa zawodowego.

Ustawa wprowadziła podział uczelni na zawodowe i akademickie, odchodząc od znaczenia tych pojęć w dotychczas obowiązujących przepisach. Zdaniem KRZaSP, ów podział, którego jedynym kryterium jest prowadzenie studiów doktoranckich, nie znajduje uzasadnienia w rzeczywistości polskiego szkolnictwa wyższego. Podstawowym argumentem powinien tu być fakt, że do obowiązków każdej uczelni, w szczególności prowadzącej studia II stopnia, należy dbanie o rozwój kadry oraz prowadzenie badań naukowych. Należy zatem przywrócić poprzedni stan, w którym słowo „zawodowa” przyporządkowane było uczelniom kształcącym na poziomie licencjackim.

Proponujemy także (art. 27) silniejsze gwarancje dla założyciela, umożliwiające przejmowanie majątku uczelni niepublicznej pozostałego po zaspokojeniu wierzycieli. To właściwsze rozwiązanie, ze względu na konieczność wyłożenia znacznych kwot na organizację uczelni oraz fakt że jest ona instytucją non profit.

Art. 72 ust. 2 oraz 76 ust. 2 ustawy stanowi, że jednoosobowym organem i kierownikiem podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni niepublicznej może zostać jedynie osoba zatrudniona w tej uczelni jako podstawowym miejscu pracy. Jednocześnie obowiązująca regulacja, przyznając bierne prawo wyborcze w publicznych uczelniach zawodowych także nauczycielom akademickim zatrudnionym w uczelni jako dodatkowym miejscu pracy, umożliwia im pełnienie takich funkcji. Stanowi to naruszenie zasady równości podmiotów określonej w art. 32 Konstytucji RP.

Zmiany w art. 94−96 ustawy dążą do poprawy statusu uczelni niepublicznych przy ubieganiu się o środki budżetowe na niektóre cele związane z kształceniem. Nie ulega wątpliwości, że dostęp do środków publicznych w obecnym stanie prawnym jest znacznie utrudniony. Postulujemy więc wprowadzenie obowiązkowych dotacji dla uczelni niepublicznych z tytułu ponoszonych przez nie kosztów kształcenia i rehabilitacji leczniczej niepełnosprawnych studentów i doktorantów, obok pomocy materialnej dla studentów w zakresie określonym w art. 173 ust. 1 oraz dla doktorantów w zakresie określonym w art. 199 ust. 1 ustawy. W art. 94 ust. 4 powinien się znaleźć także zapis dotyczący obligatoryjnego dofinansowywania z budżetu państwa części opłat wnoszonych przez studentów studiów stacjonarnych i uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich. Byłoby to wsparcie konkretnego studenta, który płaciłby odpowiednio niższe czesne. Nie istnieje racjonalne uzasadnienie nierównego traktowania studentów uczelni publicznych i niepublicznych. Istniejący zapis wprowadza co prawda możliwość takiego dofinansowania, ale jego fakultatywny charakter słabo zabezpiecza interesy studenta i w praktyce nie jest realizowany.

Art. 154 ust. 3 ustawy wprowadza dodatek za staż pracy również w uczelniach niepublicznych, nie zabezpieczając jednak środków na ten cel z budżetu państwa. KRZaSP postuluje wprowadzenie wyraźnego zapisu, wskazującego, że wypłata dodatku stażowego jest obowiązkiem uczelni publicznej i w żadnej mierze nie może prowadzić do obciążania uczelni niepublicznych takimi kosztami, stanowiłoby to bowiem poważną ingerencję w prawa pracodawców. Innym rozwiązaniem byłoby przeznaczenie na ten cel odpowiednich środków z budżetu państwa wypłacanych podmiotom niepublicznym.

Art. 154 ust. 2 ustawy stanowi, że za czas niezdolności do pracy (...) nauczyciel akademicki zachowuje prawo do wynagrodzenia i zasiłku chorobowego. Opierając się na tym przepisie, ZUS twierdzi, że uczelnia zobowiązana jest wypłacać nauczycielowi akademickiemu wynagrodzenie za cały okres trwania choroby, zamiast przez 33 dni w roku kalendarzowym, jak w przypadku pracowników nie będących nauczycielami akademickimi. Uczelnia zobowiązana będzie też do wypłaty składek i wynagrodzenia za urlop macierzyński. Zła konstrukcja przepisu prowadzi do dyskryminacji uczelni niepublicznych, bowiem publiczne otrzymują środki na ten cel z budżetu państwa.

Pojawiły się również problemy z interpretacją art. 264 ust. 10. Chodzi o osoby nie posiadające stopnia doktora habilitowanego bądź tytułu naukowego, zatrudnione w uczelniach zawodowych przed wejściem w życie nowej ustawy na stanowiskach profesorów uczelnianych. Ministerstwo, wbrew zasadzie poszanowania praw nabytych, uzależnia możliwość dalszego zatrudniania na tych stanowiskach od spełnienia przesłanek wynikających z art. 114 lub 115 – zatem warunków wprowadzonych dopiero przez nową regulację (habilitacja, tytuł naukowy lub pozytywna opinia Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów). Proponujemy nie budzące wątpliwości uregulowanie tej kwestii w toku nowelizacji.

Pełny projekt nowelizacji ustawy dostępny jest na stronie Konferencji Rektorów Zawodowych Szkół Polskich: www.krzasp.pl.