Wolna Wszechnica Polska powstała w 1919 roku drogą przekształcenia Towarzystwa Kursów Naukowych w uczelnię niepaństwową, mającą aspiracje akademickie. Utrzymano jednak w uczelni formę towarzystwa do 1935 roku. Formalnie obok powołano już w 1924 roku Towarzystwo Przyjaciół WWP – w celu „utrzymywania ścisłej duchowej łączności pomiędzy WWP a jej byłymi i obecnymi wychowańcami”.

Wzorowana na pojawiających się w Europie Zachodniej „wolnych uniwersytetach”, WWP miała „przystosowywać się do potrzeb społeczeństwa” odrzucając „rutynę wiekową” uczelni tradycyjnych. Krzewić miała „czystą wiedzę”, ale tak, by „ułatwić praktyczne zastosowanie zdobytych wiadomości oraz zapewnić krajowi przygotowanie pracowników do różnych zawodów społecznych”. Słuchaczem wolnym był każdy, kto zapisał się choć na jeden wykład, słuchaczem rzeczywistym ten, kto zdał egzamin wstępny bądź zaliczył pierwszy rok jako słuchacz wolny z wynikiem dobrym. Matura mogła zastąpić egzamin wstępny.

Działały cztery wydziały: Matematyczno−Przyrodniczy, Humanistyczny, Nauk Politycznych i Społecznych (od roku 1935 jako Wydział Prawa i Nauk Ekonomiczno−Społecznych) oraz Pedagogiczny. Zajęcia prowadzono w godzinach popołudniowych i wieczornych, by dać szansę pracującym. Preferowano nie wykłady, lecz ćwiczenia, pracę seminaryjną i laboratoryjną. Program zajęć rozłożony był na cztery lata, studia były dwustopniowe. Pierwsze dwa lata miały formę collegium, według „z góry zakreślonego planu”. Kolejne dwa dawały więcej swobody. Napisanie pracy dyplomowej oraz zaliczenie kolokwiów i egzaminów dawało możliwość zdawania końcowego egzaminu, który dopiero po 1935 roku miał rangę magisterium.

W ramach Wydziału Pedagogicznego działały odrębnie Studium Pracy Społeczno−Oświatowej oraz Studium Księgarskie, a poza wydziałami – trzyletnia Szkoła Dziennikarsko−Publicystyczna. W Piasecznie uruchomiono Obserwatorium im. Mikołaja Kopernika. WWP organizowała też kursy świąteczne oraz „luźne cykle” wykładów i ćwiczeń, dostępne każdemu, a także bezpłatne niedzielne odczyty publiczne. Stała się uczelnią popularną, m.in. dokształcając nauczycieli. Liczba studentów oscylowała rokrocznie między tysiącem a trzema tysiącami zapisanych, jednak finalny dyplom uzyskiwało przez lata po kilkanaście osób. Zajęcia prowadziło około stu profesorów i docentów, z tego jedna trzecia dochodziła z uczelni akademickich. Były to często osoby znane, a niekiedy wybitne, jak: Helena Raduńska, Ludwik Krzywicki, Stefan Czarnowski, Leon Petrażycki czy Antoni Bolesław Dobrowolski. Zatrudniano też około czterdziestu asystentów. Pomocna była biblioteka, powstała w drodze wymiany międzynarodowej. Wysyłka publikacji własnych nie mogła być imponująca – była to przede wszystkim uczelnia dydaktyczna.

Uczelnia przez lata działała w wynajętych lokalach, dopiero w 1930 roku oddano do użytku część własnego gmachu przy ulicy Opaczewskiej w Warszawie. Dwa lata wcześniej powstał w Łodzi Oddział Zamiejscowy WWP. Uczelnią zarządzała Rada Naukowa Ogólna, do której wchodzili – obok samodzielnych pracowników nauki – przedstawiciele asystentów i słuchaczy, z głosem doradczym. Sprawami finansowymi zajmowały się Zarząd i Komisja Rewizyjna (wybierane przez Radę). Nietypowe były też stanowiska sędziego wszechnicy, sekretarza i podsekretarza senatu. Sprawy badań i dydaktyki prowadziły organa tradycyjne: rektor i dziekani, senat i rady wydziałowe. Uczelnia zachowywała formułę non profit, żyjąc z opłat wpisowych, czesnego i licznych subwencji instytucjonalnych.

Statutowo WWP odwoływała się do wolności nauki i nauczania, ale też do „torowania drogi współczesnym prądom naukowym”. Stała poza polityką „getta ławkowego”. Optowała na lewo. Tym bardziej więc dziwi polityka władz komunistycznych, które postawiły WWP w stan likwidacji, odrzucając dalsze jej działanie jako uniwersytetu w Łodzi czy projekt powołania jej w formule uniwersytetu otwartego. Formalna likwidacja WWP przeprowadzona została 18 grudnia 1952 roku.