Rankingowe ambicje polskich uczelni
20 polskich uniwersytetów i politechnik znajduje się w prestiżowej grupie „Top-1000” międzynarodowych rankingów akademickich. Polskie uczelnie zajmują też wysokie pozycje wśród „Top-200” najlepszych na świecie w poszczególnych dziedzinach. Ale ambicje i możliwości środowiska akademickiego są większe. Dyskutowano o tym podczas konferencji Polskie uczelnie w światowej perspektywie – Rankingi a strategiczne zarządzanie szkołą wyższą”, zorganizowanej wspólnie przez Konferencję Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Polską Komisję Akredytacyjną i Fundację Edukacyjną „Perspektywy” 1-2 grudnia w Warszawie.
W konferencji, odbywającej się pod patronatem i z udziałem Jarosława Gowina, wicepremiera, ministra nauki i szkolnictwa wyższego, wzięła udział czołówka polskiego życia akademickiego. Wśród 150 uczestników byli rektorzy, prorektorzy i dziekani z 82 polskich uczelni oraz władze instytucji wspierających szkolnictwo wyższe i naukę: KRASP, PKA, RGNiSW, PAN, Krajowego Punktu Kontaktowego Programu „Horyzont 2020”, Urzędu Patentowego RP i innych.
Wśród mówców warszawskiego spotkania byli twórcy czołowych światowych rankingów szkół wyższych: Ben Sowter z QS, Billy Wong z Times Higher Education, Isidro Aguillo z Webometrics i Perit Cakir z URAP, a także przedstawiciele tzw.Excellence Initiatives (programów przyspieszonego rozwoju grupy czołowych uczelni) z Niemiec i Federacji Rosyjskiej: Sabine Behrenbeck z German Council of Science and Humanities i Victor Koksharov, rektor Ural Federal University, który uczestniczy w Russian Academic Excellence Project 5-100.
– Awans w rankingach nie może być celem samym w sobie – podkreślił wicepremier Jarosław Gowin. – Myślę, że być może reformy, które wprowadzano z dużą determinacją w ostatnich latach, częściowo nie powiodły się właśnie dlatego, że awans w rankingach wydawał się celem samym w sobie. Chodzi o to, żeby awansować w rankingach, ale też żeby ten awans był „skutkiem ubocznym” realnych przemian. (...) Najważniejsze jest zaangażowanie środowiska akademickiego – i nikt tego środowiska nie wyręczy. Ale też to środowisko słusznie artykułuje swoje oczekiwania pod adresem ministerstwa, pod adresem rządu. Największy nawet wysiłek ze strony środowiska akademickiego nie przyniesie efektów, jeżeli nie będzie systemowego i wymiernego finansowo wsparcia dla polskich uczelni i polskiej nauki.
– To, gdzie są nasze uczelnie w światowych rankingach, ma wpływ na postrzeganie Polski w świecie – stwierdził prof. Jan Szmidt, przewodniczący KRASP. – Świadczy o tym, jak kształcimy, dla kogo kształcimy i jak jesteśmy odbierani w konfrontacji z innymi. Rankingi to jest coś, co tak naprawdę dzisiaj może stanowić ogromną siłę pozytywną, ale także może być siłą niszczącą, jeśli będzie niewłaściwie interpretowane i przyjmowane. W KRASP doceniamy wagę tego zagadnienia i dlatego pierwszą komisją specjalną, którą powołaliśmy w tej kadencji, jest Komisja ds. Akredytacji i Rankingów.
– Możemy się obrażać na rankingi, ale jeżeli popatrzymy na pierwszą setkę tych najwyżej notowanych, to zobaczymy, że są tam uczelnie, o których od razu powiedzielibyśmy: „to są dobre szkoły” – powiedział prof. Krzysztof Diks, przewodniczący Polskiej Komisji Akredytacyjnej. – Z punktu widzenia PKA, na przykład pierwsza „10” z rankingu przygotowywanego przez Perspektywy, zarówno w rankingu uczelni, jak i dziedzin, pokrywa się z ocenami Polskiej Komisji Akredytacyjnej.
Kolejne sesje dwudniowej konferencji poświęcone były: doświadczeniom wdrażania Excellence Initiatives, tworzenia uniwersytetów badawczych oraz wykorzystania rankingów w strategicznym zarządzaniu uczelniami. Wśród mówców i prowadzących kluczowe sesji byli między innymi (w kolejności wystąpień): prof. Wojciech Nowak, rektor UJ, prof. Michał Kleiber, b. prezes PAN, prof. Tadeusz Słomka, rektor AGH, prof. Andrzej Koźmiński, prezydent ALK, prof. Marek Tukiendorf, rektor PO, prof. Ryszard Naskręcki, prorektor UAM, prof. Marcin Pałys, rektor UW, prof. Andrzej Tretyn, rektor UMK, prof. Tomasz Szapiro, były rektor SGH, prof. Jerzy Duszyński, prezes PAN, dr Alicja Adamczak, prezes Urzędu Patentowego RP, dr Zygmunt Krasiński, dyrektor KPK „Horyzont 2020”.
W debacie o uniwersytetach badawczych uczestniczył też Aleksander Bobko, sekretarz stanu w MNiSW. Obecni byli wiceministrowie nauki i szkolnictwa wyższego Teresa Czerwińska i Łukasz Szumowski oraz Jerzy Woźnicki, przewodniczący Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Waldemar Siwiński, prezes Fundacji Edukacyjnej „Perspektywy” podkreślił, że rankingi akademickie stały się na całym świecie – w uzupełnieniu do procedur akredytacyjnych – uznanym instrumentem kształtowania kultury jakości uczelni. Służą one również do monitoringu reform wdrażanych w szkolnictwie wyższym. Co roku publikowanych jest kilkanaście solidnych rankingów międzynarodowych, których metodologie pozwalają wiarogodnie oceniać co najmniej 1000 szkół wyższych (łącznie jest ich na świecie ok. 18 tysięcy). W grupie „Top-1000” najlepszych uczelni na świecie znajduje się już 20 polskich uniwersytetów i politechnik.
Polskie uczelnie zajmują też stabilne pozycje wśród „Top-200” najlepszych na świecie w poszczególnych dziedzinach. Do grupy tej należą m.in.: budownictwo na PW, elektronika na PW, filozofia na UJ i UW (kolejność alfabetyczna), finanse na ALK, fizyka na UJ i UW, geografia i studia regionalne na UJ, inżynieria mechaniczna na PW, kierunki muzyczne na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina, lingwistyka i filologie obce na UJ i UW, matematyka na UJ i UW, rolnictwo na SGGW oraz zarządzanie na ALK i SGH.
W ocenie Fundacji edukacyjnej „Perspektywy”, która prowadzi stały monitoring i analizę rankingów międzynarodowych, w grupie „Top -1000” ma szanse znaleźć sie w najbliższych latach około 30 polskich uczelni, a 10 z nich ma szansę na awans (w różnych rankingach) do grupy „Top-500”. Osiągnięcie tego celu wymaga skoordynowanych wysiłków MNiSW, uczelni i ich partnerów.
Podczas konferencji odbyła się Gala Nagród „ELSEVIER Research Impact Leaders”, podczas której wyróżniono sześć polskich uczelni (w sześciu szerokich dyscyplinach nauki uwzględnianych w klasyfikacji OECD), które w latach 2013-15 wniosły największy wkład do zwiększenia postrzegalności (visibility) polskiej nauki na świecie. Z rąk Jarosława Gowina nagrody odebrali rektorzy i prorektorzy: Uniwersytetu Jagiellońskiego (Life Sciences/Agricultural Sciences), Politechniki Śląskiej (Engineering and Technology), Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego (Humanities), Politechniki Poznańskiej (Medical Sciences), Politechniki Częstochowskiej (Natural Sciences) i Politechniki Gdańskiej (Social Sciences).
Wydawnictwo Elsevier było partnerem merytorycznym konferencji, a program Santander Universidades jej partnerem instytucjonalnym.
FE „Perspektywy”