„Polski” gad szybujący

Ozimek volans – taką nazwę otrzymał szybujący gad sprzed 230 mln lat, którego kości odkryli naukowcy z Instytutu Paleobiologii PAN. Miał 90 cm długości, długą szyję i podłużny ogon. Rozpiętość jego skrzydeł wynosiła ponad pół metra.

– Wyglądał jak skrzyżowanie węża, nietoperza i polatuchy – tak określił jego wygląd dr hab. Tomasz Sulej z zespołu naukowców kierowanego przez prof. Jerzego Dzika, dyrektora IP PAN. Może nie był specjalnie ładny, ale naukowcom zapewne zdaje się przepiękny i słusznie, bowiem nigdzie wcześniej na świecie nie odkryto i opisano szczątków takiego gada.

Pierwsze kości Ozimka znaleziono w Krasiejowie w 2001 r., a ostatnie – w 2013 r. Krasiejów to miejscowość leżąca w gminie Ozimek w województwie opolskim, stąd też nazwa. Naukowcy odkopali kilka skamieniałości całych szkieletów oraz pojedyncze kości.

Ozimek był bliskim krewnym dinozaurów, jak sądzą paleobiolodzy należał do przodków gadów latających i był największym spośród szybujących - nie znaleziono do tej pory większego osobnika.  Nie latał podobnie jak ptaki, lecz szybował wykorzystując prądy powietrza. Prof. Dzik zwrócił uwagę, że nietoperze,  mając rozbudowane mięśnie w części piersiowej,  w czasie lotu posługują się kończynami przednimi. Ozimek był w innym stadium ewolucji, nie mógł wykorzystać przednich kończyn do aktywnego lotu, jego główna masa mięśniowa była zlokalizowana w okolicy miednicy.

Czy Ozimek to jakieś stadium pośrednie prowadzące do gadów latających? Na razie nie udało się go precyzyjnie umieścić na drzewie genealogicznym gadów, ponieważ  nie jest zbyt podobny anatomicznie – ani do form pierwotniejszych gadów latających, ani do gadów bardziej zaawansowanych. Wiadomo jedynie, że był starszy niż pterozaury - gady latające.

Naturalnym wrogiem Ozimka były zapewne polonozuchy, czyli drapieżne dinozaury, których szczątki także znaleziono w Krasiejowie. 

Publikacja na temat gada ukazała się pod koniec listopada w czasopiśmie „Acta Paleontologica Polonica”. Teraz naukowcy mają nadzieje, że po tej publikacji zaczną się pojawiać informacje o podobnych znaleziskach z innych części świata. Może gdzieś leżą nieopisane  szczątki zwierząt podobnych do Ozimka. Ich porównanie mogłoby zlikwidować nasze luki w drzewie genealogicznym  gadów latających.

Model Ozimka oraz jego szczątki można oglądać  w Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN w Warszawie.

Jk

(źródło: PAN)