Drugi żubr

Badacze sztuki naskalnej z przed ponad 15 tys. lat z jaskiń Marsoulas w południowej Francji już dawno wiedzieli, że ówcześni twórcy uwiecznili na ścianach dwa rodzaje żubrów. Uważali jednak, że różnice nie były efektem, rzeczywistego odwzorowania żyjących zwierząt lecz zabiegiem o charakterze artystycznym. Podejrzewano jego istnienie, ale… Nazywano go więc „żubrem Higgsa” parafrazując działania fizyków zmierzające do znalezienia enigmatycznej cząstki bozonu Higgsa. Tymczasem dzięki badaniom DNA przeprowadzonym m. in. przez zespół dr. hab. Rafała Kowalczyka z Instytutu Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk w Białowieży, okazało się, że ów żubr istniała.

 Analizy kopalnego DNA z kości i zębów 64 okazów ujawniły, że zwierzę, które uwiecznione na ścianach jaskiń to w istocie nieznana dotąd grupa filogenetyczna, występująca obok znanego żubra współczesnego, nazwana przez naukowców CladeX. Obydwie grupy, jak się udało ustalić naukowcom, są bliżej spokrewnione  z bydłem niż bizonem, co sugeruje, że są wynikiem hybrydyzacji, która miała miejsce ok. 120 tys. lat temu między żubrem pierwotnym i turem. Z analiz radiowęglowych wynika, że CladeX dominował przez wiele tysiącleci na terenie Europy. Dzielił środowisko z żubrem pierwotnym, który dotąd uważany był za jedyny gatunek żubra w Europie w czasie epoki lodowcowej. Żubr Higgsa był największym europejskim gatunkiem, który przetrwał wielkie wymieranie fauny plejstoceńskiej. Nadal jednak pozostaje zagadką  na ile znany nam  żubr współczesny jest podobny do CladeX. Polscy naukowcy liczą na to, że uda im się ją podczas dalszych badań rozwiązać.  Badacze z Instytutu Biologii Ssaków PAN i Australijskiego Centrum Kopalnego DNA realizują wspólnie grant „Historia rodzaju Bison w Europie po ostatnim zlodowaceniu”.

Odkrycia żubra Higgsa dokonał międzynarodowy zespół badaczy  wśród których byli uczeni z  Australian Centre for Ancient DNA (ACAD) z Uniwersytetu w Adelajdzie (Australia), Uniwersytetu Kalifornijskiego i z Santa Cruz (UCSC) w USA, a także paleontolodzy z Rosji i z Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży. Ci ostatni to  dr. hab. Rafał Kowalczyka, dr hab. Małgorzata Tokarska i mgr Emilia Hofman-Kamińska. Polacy dostarczyli część materiału genetycznego do badań i brali udział w analizie i interpretacji danych. Było to możliwe dzięki grantowi uzyskanemu ze środków Narodowego Centrum Nauki. Nowe ustalenia dotyczące pochodzenia żubra opublikowane zostały w prestiżowym czasopiśmie naukowym „Nature Communications”.

Jk (źródło: serwis PAN)