NCN otwiera konkursy dla naukowców

Narodowe Centrum Nauki ogłosiło konkursy OPUS 9, PRELUDIUM 9 i SONATA 9 na projekty badawcze w zakresie badań podstawowych. Łącznie do zdobycia jest 260 mln zł.

Ogłoszone właśnie konkursy cieszą się największym zainteresowaniem spośród wszystkich pozycji oferty NCN, przede wszystkim ze względu na ogólny charakter i relatywnie duży dostępny budżet. Są one ogłaszane raz na pół roku.

OPUS to konkurs dla wszystkich naukowców. Nie ma w nim żadnych wstępnych warunków dotyczących doświadczenia, stopnia/tytułu naukowego ani składu zespołu realizującego badania. Do zdobycia jest 200 mln zł.

PRELUDIUM to konkurs dla osób, które stawiają pierwsze kroki w świecie nauki i jeszcze nie mają stopnia naukowego doktora. Do ich dyspozycji jest pula w wysokości 30 mln zł.

SONATA to konkurs dla osób, które posiadają stopień naukowy doktora od co najwyżej pięciu lat. Celem tego konkursu jest wsparcie kierownika projektu w prowadzeniu badań naukowych z wykorzystaniem nowoczesnego zaplecza aparaturowego lub rozwiązania metodologicznego. Budżet konkursu to 30 mln zł.

Od  tej edycji konkursów OPUS, PRELUDIUM i SONATA Rada Narodowego Centrum Nauki wprowadziła istotne zmiany w zakresie kosztów, jakie mogą być ponoszone w grantach NCN. W szczególności, uregulowane zostały kwestie związane z wysokością wynagrodzeń w grantach.

– Jednym z naszych podstawowych celów jest wspieranie tworzenia nowych miejsc pracy ze środków pochodzących z grantów Narodowego Centrum Nauki. Nad wprowadzonymi zmianami w zakresie wynagrodzeń pracowaliśmy kilkanaście miesięcy, rozważaliśmy wiele możliwości, tak aby wprowadzony system był spójny, elastyczny, korzystny dla naszych grantobiorców oraz aby spełniał swoje najważniejsze zadanie – stymulował rozwój badań podstawowych w Polsce – podkreślił prof. Michał Karoński, przewodniczący Rady NCN.

Budżet wynagrodzeń może obejmować środki na wynagrodzenia etatowe, wynagrodzenia dodatkowe oraz stypendia naukowe. Wprowadzone zmiany mają na celu tworzenie opłacanych ze środków grantu nowych, pełnoetatowych miejsc pracy dla  kierowników projektu oraz osób zatrudnianych na stanowiskach typu post-doc. W konkursie OPUS możliwe jest również wypłacanie stypendiów naukowych dla młodych badaczy – studentów i doktorantów. Wysokość budżetu wynagrodzeń uzależniona jest od wielkości zespołu naukowego, a dla poszczególnych konkursów ustalone zostały maksymalne pule środków. W ten sposób kierownik projektu otrzymuje do dyspozycji pulę na wynagrodzenia, które może wykorzystać w określonym czasie dla określonego typu zatrudnienia. W konsekwencji, na etapie sporządzania wniosku nie trzeba już szczegółowo planować dystrybucji puli wynagrodzeń dodatkowych – będzie nią na bieżąco dysponować kierownik, co pozwoli mu elastycznie kształtować skład zespołu badawczego, adekwatnie do potrzeb projektu. Z formularza wniosku zniknie wymagany dotychczas wskaźnik procentu czasu poświęconego na realizację projektu w ramach wszystkich obowiązków zawodowych oraz kwoty za jednostkę czasu.

Decyzją Rady, wysokość kosztów pośrednich może wynosić co najwyżej 20% kosztów bezpośrednich z wyłączeniem kosztów aparatury naukowo-badawczej, urządzeń i oprogramowania.

Kolejną ważną zmianą wprowadzoną w regulaminie konkursów przez Radę NCN jest zniesienie karencji nakładanej na kierowników projektów. Ustalono, że ograniczenia w występowaniu o środki finansowe dotyczyć będą konkretnego wniosku, nie osoby kierownika. Począwszy od konkursów ogłoszonych 16 marca 2015 r., o finansowanie w następujących po sobie edycjach konkursów OPUS, PRELUDIUM i SONATA mogą rywalizować wnioski składane po raz pierwszy oraz te wnioski, które w poprzedniej edycji konkursów tego typu zostały zakwalifikowane do drugiego etapu oceny merytorycznej, ale nie uzyskały finansowania. 

Rada NCN zdecydowała również, że nie będzie można ubiegać się o finansowanie kolejnego grantu, jeśli kieruje się już więcej niż dwoma projektami lub jeśli kieruje się dwoma projektami i jednocześnie wniosek, w którym występuje się jako kierownik projektu jest w trakcie oceny w NCN.

– Taka strategia to kompromis pomiędzy koniecznością ograniczenia zjawiska występowania o wiele grantów jednocześnie przez jedną osobę a umożliwieniem skutecznego występowania o środki na realizację badań przez bardzo dobre i duże zespoły badawcze. Jako Rada jesteśmy odpowiedzialni za takie zaprojektowanie mechanizmów konkursowych, aby umożliwić szerokiemu gronu badaczy finansowanie dobrych i potrzebnych badań– podkreślił prof. Michał Karoński.

Warto zwrócić uwagę na drobną, ale znaczącą dla ogółu społeczeństwa zmianę. Po raz pierwszy w konkursach OPUS, PRELUDIUM i SONATA każdy projekt, który otrzyma finansowanie zostanie zaprezentowany na stronie internetowej NCN w postaci popularnonaukowego streszczenia  po ogłoszeniu wyników konkursu. W ten sposób NCN planuje przybliżyć szerokiemu gronu odbiorców badania finansowane za swoim pośrednictwem ze środków publicznych.

Konkursy OPUS 9, PRELUDIUM 9 i SONATA 9 to pierwsze konkursy ogłaszane przez Narodowe Centrum Nauki w kadencji nowego dyrektora. Od 4 marca 2015 r. funkcję tę pełni prof. dr hab. Zbigniew Błocki.

– Mam nadzieję, że wprowadzone przez Radę zmiany pomogą badaczom bardziej efektywnie prowadzić swoje badania, a nam lepiej rozdzielać te stosunkowo niewielkie środki, które mamy. Moim zdaniem wychodzą one naprzeciw postulatom dużej części środowiska naukowego i liczę, że będzie to bardziej sprawiedliwy niż dotychczas, a przy tym spójny system. Ja ze swojej strony będę starał się, by biuro, które przyjmuje wnioski i zarządza procesem ich oceny, jak najsprawniej dostosowało się do nowych uregulowań – podkreślił prof. Zbigniew Błocki.