Apel w sprawie NPRH
Narodowy Program Rozwoju Humanistyki zawdzięcza swe istnienie akceptacji i poparciu całego środowiska naukowego, które poznawało jego założenia w trzech etapach. Jego koncepcja została przedstawiona w artykule niżej podpisanych „Warsztat humanisty” (FA 2009 nr 5), następnie powtórzona w raporcie PAU (listopad 2009), wreszcie, po kilkumiesięcznych dyskusjach w środowisku naukowym, prof. Barbara Kudrycka ustanowiła „Program Ministra” pod nazwą NPRH (5 listopada 2009 r.). Pierwsza informacja Ministerstwa o powstaniu tego programu (ogłoszona na witrynie internetowej MNiSzW w czerwcu 2010 r.) – złożonego z trzech modułów, zgodnie z naszą koncepcją opublikowaną w FA – potwierdzała jego założenia, które zostały zaakceptowane przez środowisko naukowe. Była ona następująca:
„NPRH zostanie ustanowiony jako program Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, przy czym moduł A1, realizujący zadanie kluczowe dla kultury narodowej, pozostanie w kompetencji Ministra, natomiast pozostałe moduły zostaną zlecone do realizacji Narodowemu Centrum Nauki, jednocześnie z przekazaniem Centrum dedykowanych na ten cel środków finansowych. Rozwiązanie to wynika z ogólnej filozofii systemu finansowania nauki, ustanawianej przez ustawę z dn. 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki, wedle której podział środków na naukę powinien być dokonywany przez niezależne i profesjonalne agencje (NCN i NCBiR) zarządzane przez naukowców-menedżerów a nie przez urzędników Ministerstwa”.
Niestety, był to chyba ostatni moment, kiedy środowisko naukowe było informowane o koncepcji tego programu. Do dziś nie wiadomo, dlaczego nie zrealizowano jego systemowych założeń. Żaden moduł NPRH nie został przekazany do NCN, a realizacja wszystkich modułów NPRH w ramach Ministerstwa po trzech konkursach (2010 – 2013) skończyła się lawiną krytyki i odwołań od decyzji Rady NPRH.
Wiosną 2014 r. Ministerstwo Nauki powołało nową Radę NPRH, która – jak czytamy w komunikacie – „rozpoczęła już prace nad zmianą formuły NPRH” (wpis na stronie MNiSW po posiedzeniu Rady NPRH 3 lipca b.r.).
Stwierdzenie, że „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki powstał w oparciu o konsultacje z przedstawicielami środowisk humanistycznych w Polsce” (http://www.nauka.gov.pl/narodowy-program-rozwoju-humanistyki/) powinno w naszym przekonaniu wskazywać stałą praktykę dalszego funkcjonowania NPRH. Dlatego też, powodowani troską o Program, o którego celowości i wielkim znaczeniu dla naszego środowiska jesteśmy głęboko przekonani, pozwalamy sobie apelować, aby propozycje jego „nowej formuły” zostały przedłożone przez Radę NPRH do publicznej dyskusji na stronie internetowej Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Jesteśmy świadomi presji czasu przed ogłoszeniem nowego konkursu, jednak wydaje się, że wystarczą trzy-cztery tygodnie na przysłanie do Ministerstwa pocztą elektroniczną istotnych opinii dotyczących nowych założeń. Dla Rady NPRH byłoby to istotne źródło wiedzy o faktycznych oczekiwaniach środowisk humanistycznych, natomiast dla tych drugich – dowód, że ich głos faktycznie liczy się w kształtowaniu tak ważnego Programu Ministra.
Niniejszy apel kierujemy do Pani Minister w poczuciu odpowiedzialności za sfomułowanie zasad Programu, którego powstanie zainicjowaliśmy kilka lat temu.
Prof. dr hab. Włodzimierz Bolecki, literaturoznawca, profesor w Instytucie Badań Literackich PAN, członek ALLEA Working Group for SSH Horizon 2020; wiceprezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej
Dr hab. Ewa Dahlig-Turek, muzykolog, profesor nadzwyczajny i wicedyrektor ds. naukowych w Instytucie Sztuki PAN, przewodnicząca Komisji Nauk Humanistycznych i Społecznych KEJN
Prof. dr hab. Przemysław Urbańczyk, archeolog, profesor w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN oraz w Instytucie Archeologii UKSW. Wiceprzewodniczący Expert Advisory Group przy programie Horizon 2020.