×

Serwis forumakademickie.pl wykorzystuje pliki cookies. Korzystając z naszej strony wyrażasz zgodę na wykorzystanie plików cookies w celach statystycznych. Jeżeli nie wyrażasz zgody - zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.

Laureaci FNP odkryli zimną ziemię

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej
8 lipca 2014

Międzynarodowy zespół naukowców, którego trzon stanowią astronomowie biorący udział w kierowanym przez prof. Andrzeja Udalskiego projekcie OGLE (The Optical Gravitational Lensing Experiment) prowadzonym w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego, ogłosił na łamach amerykańskiego prestiżowego tygodnika naukowego „Science” odkrycie unikalnego pozasłonecznego systemu planetarnego. Wśród autorów odkrycia jest wielu laureatów programów Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

Nowoodkryty układ planetarny nosi nazwę OGLE-2013-BLG-0341LB i składa się z niewielkiej planety o masie zaledwie dwóch mas Ziemi krążącej wokół jednej z gwiazd układu podwójnego w odległości zbliżonej do odległości Ziemia-Słońce. Druga z gwiazd układu znajduje się tylko 15 razy dalej czyli około trzy odległości Słońce-Jowisz w Układzie Słonecznym. Mimo, iż sama planeta i jej macierzysta gwiazda bardzo przypominają konfiguracje Ziemia-Słońce, nie jest to jeszcze poszukiwana przez astronomów „druga Ziemia”. Gwiazdy nowoodkrytego układu podwójnego są bowiem dużo mniej masywne niż Słońce – zaledwie około 10-15% masy Słońca – więc emitują wyraźnie mniej energii. Dlatego panująca na planecie temperatura nie przekracza -200 C i planeta krąży wokół swojej gwiazdy daleko poza tzw. strefą życia. Obserwatorzy, którzy znaleźliby się na powierzchni planety widzieliby dwie, bardzo czerwone tarcze swoich słońc, i w szczycie dnia, rzucaliby dwa cienie. Noce byłyby zazwyczaj dużo krótsze od dni, gdyż najczęściej co najmniej jedna z gwiazd znajdowałaby się nad horyzontem. Główne słońce planety świeciłoby kilkaset razy słabiej niż nasze Słońce na Ziemi. Druga gwiazda układu podwójnego miałaby na tamtejszym niebie jasność porównywalną z jasnością Księżyca w pełni i zmieniałaby swe położenie na niebie względem głównego słońca z okresem około 2,5 roku. Układ OGLE-2013-BLG-0341L znajduje się w odległości około 3500 lat świetlnych od Ziemi.

Odkrycie pozasłonecznego układu planetarnego, OGLE-2013-BLG-0341LB, dowodzi, że małomasywne, ziemio-podobne planety mogą istnieć nawet daleko od swych macierzystych gwiazd – w odległościach rzędu Ziemia-Słońce, mimo obecności pobliskiej drugiej gwiazdy. Jest to więc empiryczny test dla teorii powstawania planet w układach podwójnych gwiazd.

Planety w układach podwójnych gwiazd to bardzo ważne zagadnienie w dziedzinie współczesnych badań pozasłonecznych układów planetarnych. Pary gwiazd są w Galaktyce bardzo powszechne – ponad połowa gwiazd znajduje się w układach podwójnych, a część nawet w wielokrotnych. Od dawna więc nurtowało astronomów pytanie czy w nich również mogą powstać i utrzymać się planety. W szczególności w ciasnych układach podwójnych, w których gwiazdy krążą w niewielkiej wzajemnej odległości i mogą znacząco oddziaływać grawitacyjnie na dysk protoplanetarny, czy uformowany już układ planetarny, zaburzając go lub niszcząc.

Detekcja układu planetarnego, OGLE-2013-BLG-0341LB, została dokonana za pomocą techniki mikrosoczewkowania grawitacyjnego, którą zespół OGLE współtworzył i z sukcesami wykorzystuje od wielu lat.

Obserwacje nowoodkrytego układu planetarnego, OGLE-2013-BLG-0341LB, zawierają również widoczne okiem i nie budzące wątpliwości efekty obecności w systemie planety i obydwu gwiazd – mówi profesor Andrzej Udalski, kierownik zespołu OGLE, laureat programów MISTRZ i SUBIN oraz zdobywca NAGRODY Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Dlatego odkrycie to jest bardzo wiarygodne, a użyta do detekcji technika mikrosoczewkowania grawitacyjnego staje się nową techniką poszukiwań planet w układach podwójnych – dodaje.

Praca opisująca wyniki badań układu OGLE-2013-BLG-0341L opublikowana została w tygodniku naukowym Science. Wśród polskich naukowców, będących współautorami pracy, są laureaci programów FNP: dr hab. Szymon Kozłowski, laureat programu HOMING PLUS, Radosław Poleski, laureat programu START, Paweł Pietrukowicz, laureat programu START, prof. Marcin Kubiak, laureat programu SUBIN, dr hab. Igor Soszyński, laureat programu POWROTY/HOMING, dr hab. Grzegorz Pietrzyński, laureat programów FOCUS i TEAM.

Źródło: FNP http://www.fnp.org.pl/laureaci-fnp-odkryli-zimna-ziemie/