Polska zostanie członkiem-założycielem Europejskiego Źródła Spalacyjnego

Rząd popiera udział Polski w międzynarodowym projekcie budowy i funkcjonowania Europejskiego Źródła Spalacyjnego. Polska otrzyma status członka-założyciela ESS (European Spallation Source). Europejskie Źródło Spalacyjne będzie to najsilniejsze, największe i najbardziej zaawansowane technologicznie źródło neutronów używanych do badań materii. Ma powstać ono w szwedzkim Lund.

–  To kolejna duża międzynarodowa organizacja naukowo-badawcza do której Polska przystępuje w ostatnim czasie. Po niedawno podpisanej umowie z Europejskim Obserwatorium Południowym i przystąpieniu do Europejskiej Agencji Kosmicznej, teraz czas na Europejskie Źródło Spalacyjne. ESS zapewni naszym naukowcom dostęp do najbardziej zaawansowanych metod badawczych m.in. w inżynierii materiałowej, chemii, fizyce, biologii. ESA to również bardzo ważny projekt dla eksperymentów termojądrowych – mówi minister nauki Lena Kolarska-Bobińska.

W październiku 2014 r. wbudowano kamień węgielny pod budowę obiektu. W projekcie uczestniczy 17 krajów europejskich. Włączenie się Polski w realizację ESS będzie wkładem naszego kraju w tworzenie europejskiej przestrzeni badawczej oraz budowę gospodarki opartej na wiedzy i nowatorskich rozwiązaniach technologicznych.

Polska zaangażowała się w ten projekt ze względu na oczekiwane korzyści gospodarcze i naukowe. Chodzi o wymierne korzyści dla polskiego przemysłu i polskich instytucji naukowych. Podmioty zaangażowane w ten projekt (firmy i instytucje naukowe) będą mogły uczestniczyć w rozwoju nowoczesnych technologii oraz w pełni wykorzystywać swój potencjał naukowo-techniczny.

–  Największe naukowe sukcesy to zwykle wynik gry zespołowej. Dlatego umiędzynarodowianie nauki jest tak ważne. Współpraca państw przy badaniach naukowych daje najlepsze rezultaty i  przynosi pozytywne efekty gospodarcze. Na ESS nie tylko zyska więc polska nauka, ale również nasza gospodarka – dodaje prof. Lena Kolarska-Bobińska

W projekcie biorą udział m.in. Instytut Fizyki Jądrowej PAN, Narodowe Centrum Badań Jądrowych, Politechnika Warszawska, Politechnika Wrocławska i liczni podwykonawcy. Dla tych instytucji oznacza to dostęp do najbardziej zaawansowanych metod badawczych. Chodzi o możliwość realizacji programów badawczych z wykorzystaniem źródła neutronów praktycznie we wszystkich dziedzinach nauk ścisłych, nauk o życiu, inżynieryjnych i technicznych, a także do ochrony środowiska i dziedzictwa kulturowego. Także polski przemysł będzie mógł liczyć na współpracę i transfer wiedzy z najbardziej rozwiniętych krajów Europy i świata.

Koszt budowy ESS oszacowano na 1843 mln euro (w cenach z 2013 r.). Połowę tej kwoty mają pokryć państwa-gospodarze, czyli Szwecja i Dania. Funkcjonowanie ESS ma kosztować 140 mln euro rocznie i powinno się rozpocząć w 2025 r.

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przyjęło, że polski wkład w to przedsięwzięcie wyniesie 2 proc. kosztów konstrukcyjnych projektu, tj. 36,86 mln euro (rozłożone na minimum 5 lat). Jego spłata rozpocznie się najwcześniej w 2016 r., jednocześnie minimum 70 proc. tego wkładu ma być to udział rzeczowy. Wkład ma być finansowany z pieniędzy budżetowych będących w dyspozycji ministra nauki lub ze środków PO Inteligentny Rozwój, bądź z obu tych źródeł. Ocenia się, że Polska będzie przeznaczać na ten projekt 1,4-2,8 mln euro rocznie. 

Zespół Prasowy MNiSW