Minister nauki o unikaniu konfliktu interesów przy wyborze recenzentów i promotorów prac naukowych
– Konflikt interesów budzi wątpliwości co do transparentności procedury nadawania stopnia i tytułu naukowego. Godzi w etos naukowca, który chcemy przekazywać młodszym pokoleniom badaczy – pisze prof. Lena Kolarska-Bobińska. Minister nauki i szkolnictwa wyższego zaapelowała do rektorów szkół wyższych, by przyjrzeli się pracom naukowym powstającym na ich uczelniach.
– Docierają do nas sygnały i informacje o rozmaitych przypadkach naruszenia zasad etyki naukowej, w szczególności możliwych konfliktach interesów w recenzjach prac naukowych oraz opiece promotorskiej – pisze w liście do rektorów prof. Lena Kolarska-Bobińska.
Minister nauki przypomina, że w 2012 r. Komisja ds. etyki w nauce przyjęła „Kodeks etyki pracownika naukowego”. Stanowi on, że recenzenci i opiniodawcy nie powinni podejmować się oceny naukowej, jeśli wykracza ona „poza zakres ich naukowego doświadczenia i kompetencji”, oraz „powinni odmówić udziału w procesie oceniania we wszystkich tych przypadkach, gdy występuje konflikt interesów pomiędzy nimi a osobą ocenianą”.
Prof. Lena Kolarska-Bobińska przywołuje w liście doniesienia medialne o rozprawie doktorskiej bronionej przez Prezesa BCC Marka Goliszewskiego na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego. – Promotor pracy prof. Andrzej Zawiślak w publicznym oświadczeniu nie ukrywał, że „uważa się za przyjaciela Marka Goliszewskiego”. Deklaracja taka może budzić wątpliwości co do zachowania przez promotora odpowiedniego krytycyzmu w stosunku do promowanej rozprawy – pisze minister nauki i szkolnictwa wyższego. Apeluje przy tym, by rektorzy podjęli debatę nad doprecyzowaniem istoty konfliktu interesów oraz tego, jak możemy eliminować takie zagrożenia.
Minister nauki i szkolnictwa wyższego proponuje powołanie rzecznika akademickiego, który jako niezależny i neutralny mediator rozwiązywałby spory i konflikty na uczelniach. Zwracać się do niego mogliby studenci, nauczyciele akademiccy i administracja. – Funkcja rzecznika jest niezależna od struktury zarządzania. Rzecznicy nie działają jako zwolennicy poszczególnych osób fizycznych czy wyodrębnionej grupy osób, ale jako propagatorzy uczciwości i sprawiedliwości w ramach organizacji. Podstawowymi zasadami, na jakich rzecznik opiera swoje działanie, są: poufność, neutralność i bezstronność. Są już pierwsze uczelnie, które powołały swoich Ombudsmanów, i z pewnością podzielą się swoimi doświadczeniami – pisze minister nauki.
Prof. Lena Kolarska-Bobińska przypomina, że rzecznik akademicki (Ombudsman) funkcjonuje w wielu krajach europejskich: Hiszpanii, Holandii, Wielkiej Brytanii, Niemczech, i Francji, i ma swoje korzenie w instytucji rzecznika praw obywatelskich. – Jestem przekonana, że działalność rzeczników w Państwa uczelni przyczyni się do usprawnienia jej funkcjonowania, a także do wzrostu świadomości społecznej, ukierunkowanie na porozumienie, współpracę, dialog społeczny – podkreśla minister nauki.
Treść listu minister nauki prof. Leny Kolarskiej-Bobińskiej do rektorów.