Centrum Ceraneum

Centrum Badań nad Historią i Kulturą Basenu Morza Śródziemnego i Europy Południowo-Wschodniej im. prof. Waldemara Cerana Ceraneum jest pozawydziałową interdyscyplinarną placówką naukowo-badawczą, oficjalnie powołaną 7 lutego 2011 Senatu Uniwersytetu Łódzkiego. Ceraneum skupia wysiłki badaczy zajmujących się szeroko rozumianą problematyką bizantyńsko-słowiańską: historią i kulturą wschodniego Śródziemnomorza oraz tradycji z nim powiązanych.

Powołanie Centrum Ceraneum jest w pewnym sensie konsekwencją ponad dwuletniej już, nieformalnej współpracy dwóch jednostek UŁ: Katedry Historii Bizancjum kierowanej przez prof. Macieja Kokoszko oraz Zakładu Paleoslawistyki i Kultury Ludowej, kierowanego przez prof. Georgiego Minczewa. W roku 2008 kierownicy i pracownicy tych dwóch jednostek postanowili wspólnie organizować regularne, otwarte dla szerokiej publiczności spotkania naukowe, prezentować na nich prowadzone przez siebie badania, a także zapraszać czołowych polskich i europejskich znawców w zakresie bizantynistyki i paleoslawistyki. Dotychczas miało miejsce 13 takich wykładów. Spotkania te cieszą się zainteresowaniem nie tylko pracowników naukowych, ale też doktorantów i studentów naszego uniwersytetu.

Latem 2010 roku z inicjatywy zastępcy Kanclerza UŁ ds. Rozwoju Uczelni, dr. Rafała Majdy i przy poparciu członków Kolegium Rektorskiego zostały rozpoczęte prace organizacyjne zmierzające do powołania w Uniwersytecie Łódzkim interdyscyplinarnego Centrum naukowo-badawczego im. Profesora Waldemara Cerana – Ceraneum. Potencjał kadrowy Centrum stanowią przede wszystkim pracownicy Katedry Historii Bizancjum i Zakładu Paleoslawistyki i Kultury Ludowej, ale podejmowana problematyka badań bliska jest także przedstawicielom innych dyscyplin humanistycznych i społecznych. W związku z tym z wnioskiem o powołanie Centrum do Senatu UŁ wystąpili dziekani czterech wydziałów: Filozoficzno-Historycznego, Filologicznego, Studiów Międzynarodowych i Politologicznych oraz Prawa i Administracji. Prowadzone w Centrum Ceraneum badania mają więc z założenia charakter interdyscyplinarny, obejmujący różne pola zainteresowania i metodologie. Siedziba Centrum Ceraneum mieści się na Wydziale Prawa i Administracji UŁ, a księgozbiór i czytelnia – w Bibliotece UŁ.

Działalność naukowa Centrum Ceraneum dotyczy kilku pól badawczych: to historia Bizancjum (życie codzienne, medycyna, gastronomia historyczna; historia Kościoła i relacje państwo – Kościół, kontakty Bizancjum z Zachodem, Słowiańszczyzną i światem arabskim, studia nad administracją, historia społeczna, historiografia bizantyńska, geografia historyczna, historia wojskowości), języki regionu, historia materialna wschodniego Śródziemnomorza (archeologia krajów bałkańskich i bliskowschodnich), historia słowiańszczyzny, dziedzictwo kulturowe krajów bałkańskich, dziedzictwo prawne (normy i wartości prawa rzymskiego w różnych systemach prawnych świata współczesnego), stosunki międzynarodowe krajów bałkańskich i wschodniego Śródziemnomorza, etnografia krajów bałkańskich i bliskowschodnich. Ceraneum jako jednostka organizacyjna Uniwersytetu Łódzkiego ma w planach organizację w Łodzi posiedzeń Komisji Bizantynologicznej Komitetu Nauk o Kulturze Antycznej Polskiej Akademii Nauk, a także międzynarodowych konferencji naukowych, sympozjów, gościnnych prelekcji. Istotnym kierunkiem działalności jest pozyskiwanie i aktywne uczestnictwo w krajowych i międzynarodowych (głównie europejskich) grantach i projektach badawczych.

Działalność upowszechniająca wyniki badań Centrum Ceraneum ma być skupiona na rzetelnym i regularnym ich prezentowaniu w postaci publikacji: monografii i prac zbiorowych, w periodykach naukowych. Chcemy skupić się także na aktywnej działalności popularyzatorskiej, służącej promocji Uniwersytetu Łódzkiego oraz pośrednio wspomagającej prowadzenie badań. Wśród priorytetów edytorskich Centrum znajdują się przekłady krytyczne tekstów źródłowych greckich, łacińskich, starosłowiańskich, a także źródeł syryjskich i arabskich. Ponadto Centrum zamierza utworzyć cyfrową bazę danych tekstów źródłowych i opracowań trudno dostępnych współczesnym badaczom. W najbliższym czasie planuje się utworzenie własnego periodyku Centrum Ceraneum – odpowiednio ukierunkowanego czasopisma, redagowanego przez międzynarodowe kolegium i firmowanego przez UŁ.

Niezwykle istotnym kierunkiem działalności Centrum jest tworzenie wyspecjalizowanej i nowoczesnej biblioteki, składającej się z tradycyjnych zasobów książkowych i zbiorów czasopism specjalistycznych, jak też – docelowo – z bazy elektronicznej i rozbudowanego portalu internetowego w języku polskim i angielskim. W wyniku porozumienia Centrum Ceraneum z Biblioteką Uniwersytetu Łódzkiego, w księgozbiorze Biblioteki powstała kolekcja studiów bizantynologicznych i slawistycznych, obejmująca: księgozbiór prof. Waldemara Cerana, liczący około 3000 woluminów i podarowany Uniwersytetowi Łódzkiemu przez rodzinę Ceranów – stosowne dokumenty zostały podpisane przez panią Barbarę Ceran, panią Dorotę Ceran i rektora UŁ 18 maja 2011 roku; księgozbiór prof. Tadeusza Wasilewskiego, polskiego historyka Bizancjum i krajów bałkańskich, przekazany decyzją dziekana Wydziału Filozoficzno-Historycznego Bibliotece UŁ; księgozbiór starożytniczy i bizantynologiczny, będący własnością Biblioteki Instytutu Historii UŁ, przekazany przez dziekana Wydziału Filozoficzno-Historycznego w depozyt Bibliotece UŁ; naukowe czasopisma starożytnicze, bizantynologiczne i bałkanistyczne, a także wybrane tytuły z literatury przedmiotu przeniesione z magazynu Biblioteki UŁ.

Kolekcja Ceraneum jest wzbogacana darami z różnych ośrodków naukowych w Polsce i za granicą. Księgozbiór mieści się w nowym gmachu BUŁ, w sali 209 i już wkrótce zostanie udostępniony czytelnikom, będzie można z niego korzystać codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach 14.00 – 20.00.

Z punktu widzenia merytorycznego Centrum jest nadzorowane przez Międzynarodową Radę Naukową, skupiającą czołowych badaczy z Polski i zagranicy, przedstawicieli dyscyplin humanistycznych i społecznych; historii, filologii, etnologii, archeologii, filozofii, historii sztuki, politologii, prawa i socjologii, zajmujących się dziedzictwem i kulturą regionu Śródziemnomorza i Europy Południowo-Wschodniej. Dotychczas akces do tego gremium zgłosiło ponad trzydziestu uczonych z wielu centrów akademickich Europy: Oxfordu, Paryża, Monachium, Tesaloniki, Sofii, Sankt Petersburga, Rzymu, Florencji, Pragi, Belgradu, Frankfurtu oraz z Polski. Prace związane z utworzeniem i powołaniem Międzynarodowej Rady Naukowej koordynuje prof. Georgi Minczew. Liczymy, iż w ciągu najbliższych kilku miesięcy uda się zorganizować pierwsze spotkanie członków Rady Naukowej w Uniwersytecie Łódzkim.

Centrum Ceraneum stawia sobie za cel integrację pomiędzy poszczególnymi jednostkami UŁ, poszerzenie zakresu współpracy interdyscyplinarnej w wymiarze uniwersyteckim i międzynarodowym, a poprzez to – uatrakcyjnienie oferty dydaktycznej uczelni na wszystkich poziomach oraz wzmocnienie pozycji Uniwersytetu Łódzkiego w Polsce i w Europie.

Tomasz Boruszczak