Powrót Jurry’ego

Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie i Galeria Zderzak zapraszają na wernisaż wystawy malarstwa Powrót Jurry’ego. Jerzy Ryszard „Jurry” Zieliński (1943 – 1980) 25 marca 2011 o godz. 18:00 w Salonie Akademii w Warszawie, Pałac Czapskich, Krakowskie Przedmieście 5. Kurator: Marta Tarabuła.

Przed wernisażem o godz. 17.00 konferencja prasowa Marty Tarabuły, kurator krakowskiej Galerii Zderzak.

Wystawa będzie czynna do 15 kwietnia 2011. Salon Akademii – od poniedziałku do piątku w godzinach 12.00-18.00. Aula – od poniedziałki do piątku w godzinach 10.00-16.00.

Akademia Sztuk Pięknych

Katarzyna Błesznowska

 

Jerzy Ryszard „Jurry” Zieliński (1943-1980) urodzony w podkieleckiej wsi niedaleko Paradyża, zginął w Warszawie, w niewyjaśnionych do końca okolicznościach, na pół roku przed podpisaniem Porozumień Sierpniowych. Miał 37 lat. Jego obrazy nazwano „znakami drogowymi politycznej egzystencji w PRL”.

Gdy w 1968 opuszczał warszawską Akademię z dyplomem w kieszeni, był u szczytu sławy. Miał za sobą głośny debiut: pierwsza wystawa grupy Neo-Neo-Neo, którą na III roku studiów założył z Janem Dobkowskim – podobnie jak on sam zbuntowanym uczniem Jana Cybisa – miała siłę rewolucji. Nowy, inspirowany pop-artem styl – płaskie, biologiczne formy rysowane dekoracyjną linią – był wyrazem buntu i zachwytu jednocześnie.

Drogi Jurry’ego i Dobkowskiego szybko się rozeszły. Jurry stał się artystą politycznym, zaczął chodzić po niebezpiecznej krawędzi. Był bezkompromisowym krytykiem ustroju PRL, komunizmu i sowietyzmu. Prostym, plakatowym stylem przejętym z języka propagandy opowiadał o zakłamaniu historii i zniewoleniu Polski, protestował przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji i działalności cenzury, wykpił rocznicę XXX-lecia PRL słynnym obrazem zasznurowanych ust. Szydził z obłudy w życiu publicznym i z konformizmu na co dzień.

Niepoprawny romantyk, poeta i chuligan, był jedną z najbarwniejszych postaci Warszawy lat 70. Słynął z regularnego zakłócania wernisaży artystycznego establishmentu i świąt państwowych (akcja „Zgrzyt” z okazji 1 maja), z zabawowego stylu życia, z bójek w kawiarni „U Hopfera” i na warszawskiej Pradze. Był nieobliczalny, dowcipny i uroczy. Bano się go i lubiano, a jego legendę straceńca ugruntowała śmierć – nagła i zagadkowa.

Powrót Jurry’ego to projekt Galerii Zderzak realizowany w latach 2010-2011, rozpisany na wystawy, publikacje, wykłady, stronę internetową, dyskusje i spotkania. Jego celem jest przypomnienie twórczości tego znakomitego malarza – istotnej dla kultury późnego PRL, dla sztuki niezależnej lat 80, dla pejzażu intelektualnego Warszawy. Pytania, które Zderzak postawił sztuce Wróblewskiego, przygotowując jej głośny powrót w 1994 („Andrzej Wróblewski nieznany”) – o cenę wolności słowa, o znaczenie języka symbolicznego, o aktualność przesłania artysty – dziś kierują się w stronę Jurry’ego.

Come back Jurry'ego rozpoczął się w Krakowie jesienią ubiegłego roku – w 30. rocznicę tragicznej śmierci artysty. Podwójna wystawa – w Muzeum Narodowym i w Zderzaku – zgromadziła ok. 80 prac artysty i cieszyła się ogromnym powodzeniem.

Już wkrótce Jurry powróci do Warszawy – miasta, które go przyjęło, wyniosło – a potem zniszczyło. Druga odsłona Powrotu Jurry’ego ma znaczenie symboliczne: jego obrazy znów pojawią się w Akademii, w której studiował, przeciw której się buntował i którą ukończył cum laude. Zobaczymy około 50 prac wypożyczonych ze zbiorów muzealnych i prywatnych: najsławniejsze dzieła Jurry’ego: Ostatni romantyk, Jam (I am), Bez buntu, Ironia, Gorący, Albo – albo, Z honorem, Nie wypada – przywołujące kontekst polityczny tamtych lat: rok 1968, interwencję w Czechosłowacji, lata małej stabilizacji, działalność cenzury, ograniczoną suwerenność państwa. Wydarzeniem będzie pokazanie cyklu tzw. helsińskiego – ironicznych portretów polityków, którzy brali udział w KBWE w Helsinkach w roku 1975.

Sztuka Jurry’ego – połączenie malarstwa i poezji w pełnej wyrazu emblematycznej formie – może stać się odkryciem dla młodego pokolenia artystów, tak jak stała się inspiracją dla Gruppy w latach 80. i Twożywa w latach 2000.

Wystawie towarzyszy 576-stronicowa książka Jurry. Powrót artysty – pierwsza monografia artysty, zawierająca bogaty materiał źródłowy i dokumentacyjny. Jurry’ego wspominają m.in.: Aleksandra Krupska, Erazm Ciołek, Jan Dobkowski, Anda Rottenberg, Wojciech Krukowski, Wiesław Borowski, Tomasz Grygiel, członkowie rodziny Zielińskich i wiele innych osób.

Dla wszystkich, którzy spotkają się z Jurry’m po raz pierwszy i zechcą odkryć go dla siebie – mamy specjalny Podręcznik/Manual (instrukcję obsługi), a dla tych, którym brakuje czasu – informację w pigułce: gazetę „Jurry. Polska B”. Zapraszamy również na stronę internetową poświęconą Artyście: http://jurry.pl/.

Marta Tarabuła