Licealista z chorym kręgosłupem

Problem bólów kręgosłupa nie jest już jedynie domeną ludzi starszych czy w średnim wieku, dotyczy też dzieci i młodzieży. Według badań przeprowadzonych przez zespół kierowany przez prof. Jacka Lewandowskiego z poznańskiej Akademii Wychowania Fizycznego, na bóle skarży się już 80 proc. młodych ludzi.

Bóle kręgosłupa to jedno z następstw rozwoju cywilizacji. Pojawiają się wraz z poprawą standardu życia w społeczeństwach uprzemysłowionych. Lawinowo wzrasta odsetek dolegliwości bólowych w krajach wysoko cywilizowanych. Za główną przyczynę tego zjawiska uznaje się zmianę trybu życia ludzi.

– Przekształciliśmy się z człowieka „wyprostowanego” w człowieka „siedzącego”. Adaptacja do pozycji siedzącej odbywa się w toku naszej edukacji. Najpierw żłobek, potem przedszkole, następnie szkoła, po niej studia i w końcu praca – wszędzie dominuje pozycja siedząca – wyjaśnia prof. Jacek Lewandowski. – Nasze badania wykazują, że młodzi ludzie w pozycjach „statycznych” przebywają niemal 24 godziny na dobę, a więc nie mają czasu na jakąkolwiek aktywność ruchową czy sportową. Brak ruchu przyczynia się do powstawania nadwagi, a ta z kolei wpływa na zmiany przeciążeniowe kręgosłupa.

Projekt Epidemiologia bólów kręgosłupa dzieci i młodzieży miasta Poznania, kierowany przez prof. Lewandowskiego, uzyskał dofinansowanie w dwóch etapach konkursu zorganizowanego przez miasto z okazji 90-lecia akademickości Poznania. Badaniom poddano 2468 uczniów poznańskich techników i liceów. Spośród ankietowanych 1972 (79,9 proc.) przyznało, że doświadczyło już dolegliwości bólowych kręgosłupa, w tym jedynie 419 osób (17 proc.) odpowiedziało, że był on jednorazowym epizodem i nie pojawił się ponownie. Co trzeci badany zadeklarował, że bóle pojawiają się kilkakrotnie w ciągu roku, u 16 proc. bóle występują kilkakrotnie w miesiącu, a 12 proc. ankietowanych przyznało, że bóle towarzyszą im kilka razy w tygodniu.

Chroniczne dolegliwości bólowe kręgosłupa odczuwa dużo więcej kobiet niż mężczyzn. Na dodatek częstotliwość pojawiania się bólu u kobiet jest wysoka – kilkakrotnie w tygodniu lub w miesiącu. Dolegliwości bólowe mężczyzn to przede wszystkim jednorazowe epizody bólowe oraz chroniczne dolegliwości pojawiające się kilka razy w roku. Natomiast wśród uczniów technikum ponad 10 proc. badanych odczuło poważne dolegliwości dolnej partii kręgosłupa połączone z bólem promieniującym do kończyn dolnych. Bóle odcinków piersiowego oraz szyjnego częściej pojawiały się w grupie kobiet oraz w grupie licealistów.

– Wyniki badań będą wykorzystane głównie w celu opracowania odpowiednich programów wychowania fizycznego, szczególnie w szkolnictwie gimnazjalnym i średnim – wyjaśnia prof. Lewandowski. Uczony liczy na to, że organa odpowiedzialne na opracowanie programów nauczania zweryfikują je pod kątem profilaktyki i zapobiegania występowania wad postawy i skrzywień kręgosłupa. Zadaniem szkół wyższych jest weryfikacja i zmiana programów nauczania kadr wf.

Zdaniem prof. Lewandowskiego, wielką szkodą było niewprowadzenie dodatkowej godziny lekcji wychowania fizycznego, np. opartej na ćwiczeniach kształtujących sylwetkę; ponadto zlikwidowano obligatoryjne zajęcia z gimnastyki korekcyjnej. – Będziemy postulować o przywrócenie tych zajęć. W dalszym toku badań uczony planuje utworzenie mapy kartograficznej występowania bólów kręgosłupa dzieci i młodzieży w Polsce. Z kilku województw pojawiły się zamówienia na prowadzenie takich badań.

Mariola Dymarczyk