Komórki-pielęgniarki

Problematyka możliwości genetyki w walce z nowotworami zdominowała obrady III Polskiego Kongresu Genetyki. Odbył się on w Lublinie w dniach 12-15 września, a zorganizowany był przez dwa towarzystwa naukowe: PTG i PTGC, reprezentowane przez pracowników lubelskich uniwersytetów: Marii Curie-Skłodowskiej, Przyrodniczego i Medycznego.

Jeden z gospodarzy kongresu, lubelski Uniwersytet Medyczny, miał swoje wielkie chwile: pani prof. Danucie Rożynkowej, twórczyni Zakładu Genetyki Medycznej UMed w Lublinie, przyznano tytuł członka honorowego PTGC, doceniając jej wybitny wkład w rozwój cytogenetyki hematoonkologicznej. Dr hab. Agata Filip, adiunkt w Katedrze Genetyki Człowieka UMed, otrzymała nagrodę PTGC za najlepszą pracę habilitacyjną. Przyznano też inne nagrody PTGC oraz nagrody PTG (czyt. obok).

Podczas kongresu odbyły się także walne zebrania obu towarzystw i wybory nowych zarządów. Przewodniczącą PTG została prof. Anna Skorupska (UMCS Lublin), a jej zastępcami prof. Monika Rakoczy-Trojanowska (SGGW Warszawa) i prof. Grzegorz Węgrzyn (Uniwersytet Gdański). Nowym przewodniczącym PTGC został prof. Janusz Limon (Gdański Uniwersytet Medyczny), zaś wiceprzewodniczącą – prof. Olga Haus (UMK, Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy).

Obrady podzielono na cztery sekcje: genetyki człowieka, zwierząt, roślin i mikroorganizmów. W pierwszej swoje badania przedstawiała m.in. laureatka nagrody za rozprawę habilitacyjną. A. Filip mówiła o komórkach-pielęgniarkach, które obecne są w krwi chorych na przewlekłą białaczkę limfocytową i „opiekują się” limfocytami B. Odkryto je dopiero w 2000 r. Komórki opiekuńcze nie tylko pomagają przeżyć limfocytom, ale także promują ich namnażanie. Problem w tym, że nie można ich zobaczyć podczas rutynowego badania krwi chorego. Dopiero w hodowli in vitro komórek krwi pobranych od pacjenta po paru dniach ujawniają się komórki-pielęgniarki. Są znacznie większe niż limfocyty i otoczone licznymi rzęskami, którymi „pieszczą” limfocyty.

Lubelscy naukowcy starali się poznać morfologię i fenotyp komórek opiekuńczych. Szczególnie istotne okazały się substancje wydzielane przez „pielęgniarki” do środowiska. To one chronią komórki białaczkowe przed apoptozą, zarówno spontaniczną, jak i indukowaną przez leki. – Chcemy stwierdzić, jakie czynniki i w jaki sposób wpływają na przeżycie limfocytów – mówi A. Filip. Obecnie leczenie białaczki polega na bezpośrednim działaniu na limfocyty, aby zmniejszyć ich liczbę. Jednak komórki-pielęgniarki mogą chronić limfocyty przed działaniem leków. Poznanie interakcji komórek opiekuńczych z komórkami białaczkowymi daje szanse na poprawę skuteczności leczenia choroby.

W sekcji genetyki zwierząt zajmowano się zarówno zwierzętami dzikimi, jak hodowlanymi. Przedstawiano m.in. genetyczne badania nad: omułkiem bałtyckim, zającem szarakiem, ryjówką aksamitną, borsukiem i żubrem. W sesji genetyki roślin przedstawiono m.in. możliwości wykorzystania technik genetycznych do poprawy jakości zbóż i warzyw, np. ogórków. Podczas jednej z sesji nt. mikroorganizmów prof. E.K. Jagusztyn-Krynicka przedstawiła badania nad poznaniem zapisu genetycznego flory mikrobiologicznej człowieka.

(PK)

Nagrody PTGC

Nagrodę za najlepszą pracę habilitacyjną otrzymała dr hab. Agata Filip (UMed, Lublin). Nagrody za najlepsze rozprawy doktorskie otrzymały: dr Beata Nowakowska (Instytut Matki i Dziecka, Warszawa), dr Katarzyna Skonieczka (Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Bydgoszcz) i dr Justyna Turek-Plewa (UMed, Poznań). Nagrodę Młodego Naukowca za rok 2009 przyznano dr Magdalenie Nawarze (Instytut Matki i Dziecka, Warszawa).

Nagrody PTG

Za najważniejsze osiągnięcie z zakresu genetyki w ostatnich czterech latach uznano prace: kierowanego przez prof. Grzegorza Węgrzyna 23-osobowego zespołu z Katedry Biologii Molekularnej Uniwersytetu Gdańskiego, Pracowni Biologii Molekularnej IBB PAN afiliowanej przy UG oraz Instytutu Oceanologii PAN na temat molekularnych mechanizmów regulacji ekspresji genów i replikacji DNA w komórkach bakteryjnych – badania z wykorzystaniem bakteriofagów jako modeli badawczych. Za najlepsze publikacje badań wykonanych w polskich laboratoriach opublikowane w roku 2009 uznano: w zakresie genetyki roślin – Ziółkowski P.A., Koczyk G., Gałgański L., Sadowski J., Genome sequence comparison of Col and Ler lines reveals the dynamic nature of Arabidopsis chromosomes, „Nucleic Acids Research” 37(10):3189-201. IF = 6.88; w zakresie genetyki zwierząt – Cieślak J., Nowacka-Woszuk J., Bartz M., Fijak-Nowak H., Grzes M., Szydlowski M., Switonski M., Association studies on the porcine /RETN, UCP1, UCP3 /and /ADRB3 /genes polymorphism with fatness traits, „MeatScience” 83:551-554. IF = 2,18; w zakresie genetyki człowieka – Lipska B.S., Drożyńska E., Scaruffi P., Tonini G.P., Iżycka-Świeszewska E., Ziętkiewicz S., Balcerska A., Perek D., Chybicka A., Biernat W., Limon J., c.1810C>T polymorphism of NTRK1 gene is associated with reduced survival in neuroblastoma patients, „BMC Cancer” 9:436. IF= 3.09; w zakresie genetyki mikroorganizmów – Łyżeń R., Kochanowska M., Węgrzyn G., Szalewska-Pałasz A., Transcription from bacteriophage l pR promoter is regulated independently and antagonistically by DksA and ppGpp, „Nucleic Acids Research” 37:6655-6664. IF=6.88. Za najlepszego popularyzatora wiedzy genetycznej uznano prof. Alinę Midro z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.