Naukowcy z NASA w CBK

Na zaproszenie Centrum Badań Kosmicznych PAN dwudniową wizytę w Warszawie złożył dr James A. Slavin, dyrektor Heliophysics Science Division z NASA Goddard Space Flight Center. Wizyta służyła wymianie informacji o projektach naukowych realizowanych w obu instytucjach i omówieniu możliwości nawiązania współpracy w nowych misjach kosmicznych.

W siedzibie CBK PAN w Warszawie gościli naukowcy z amerykańskiej agencji kosmicznej NASA zajmujący się badaniami w zakresie heliofizyki, zwłaszcza fizyki Słońca i zjawisk pogody kosmicznej. – Spotkanie było ważnym krokiem ku wzmocnieniu istniejącej współpracy z naukowcami z NASA na poziomie czysto naukowym. Jeśli współpraca się rozwinie, na co mamy nadzieję, w przyszłości rozszerzy się także o bezpośredni udział naszych inżynierów w kolejnych misjach kosmicznych NASA – mówi prof. ndzw. dr hab. Marek Banaszkiewicz, dyrektor CBK PAN.

Program wizyty obejmował szereg prezentacji, prowadzonych zarówno przez gości z NASA, jak i naukowców CBK PAN. Celem tych prelekcji było przede wszystkim przedstawienie tematów naukowych realizowanych obecnie przez obie instytucje. Duży akcent położono na zagadnienia związane z badaniami Słońca, fizyka Słońca jest bowiem jednym z tych obszarów badawczych, w których CBK PAN odnosi duże sukcesy. Dr. James A. Slavin, dyrektor Heliophysics Science Division w NASA Goddard Space Flight Center zwrócił uwagę, że praktyczna rola satelitarnych systemów nawigacyjnych, coraz powszechniej wykorzystywanych w Stanach Zjednoczonych – nawet przy wznoszeniu budynków i wytyczaniu ulic – skierowała uwagę amerykańskich podatników na badania związane z kształtowaniem się pogody kosmicznej, mającej istotny wpływ na dokładność pomiarów systemu GPS. Podobne zapotrzebowanie pojawi się w Europie po uruchomieniu systemu nawigacji satelitarnej GALILEO, podobnie jak system GPS wymagającego osłony z zakresu „meteorologii” kosmicznej.

Szczególne zainteresowanie wzbudziła prezentacja dr. Slavina dotycząca amerykańskiej sondy MESSENGER i pierwszych wyników badań magnetosfery Merkurego. CBK PAN uczestniczy bowiem w projekcie BepiColombo, flagowej misji Europejskiej Agencji Kosmicznej ESA. Europejsko-japońska sonda BepiColombo wystartuje w kierunku Merkurego dopiero w 2014 roku, podczas gdy MESSENGER już na początku przyszłego roku stanie się pierwszym sztucznym satelitą najbliższej Słońcu planety. Inżynierowie i naukowcy uczestniczący w misji BepiColombo będą więc mogli korzystać z doświadczeń zespołu NASA.

Projekty SmallSat/CubeSat realizowane w Centrum im. Goddarda przedstawił dr Douglas Rowland. Omawiał on m.in. realizowany w NASA Goddard Space Flight Center projekt Firefly – budowy z udziałem studentów małego satelity przeznaczonego do obserwacji błysków świetlnych i promieniowania gamma oraz wybuchów fal radiowych, pojawiających się w ziemskiej atmosferze wskutek gigantycznych burzowych wyładowań elektrycznych. Firefly jest nanosatelitą przygotowywanym w ramach programu CubeSat prowadzonego przez amerykańską National Science Foundation. Program CubeSat wspiera realizację tanich misji kosmicznych z budżetem ok. 1 mln dolarów. Firefly jest drugim amerykańskim nanosatelitą naukowym i pod wieloma względami przypomina nanosatelity naukowe powstające obecnie w CBK PAN w ramach programu BRITE stworzonego przez konsorcjum kanadyjsko-austriacko-polskie. Dzięki BRITE w Polsce zostaną zbudowane dwa nanosatelity do obserwacji najjaśniejszych gwiazd naszej galaktyki: Lem i Heweliusz. Pierwszy z nich trafi na orbitę już w 2012 roku.

Zapytany o rezultaty wizyty, dr Slavin zasugerował wiele obszarów działalności naukowej, w ramach których bliska kooperacja między polskimi a amerykańskimi zespołami mogłaby być szczególnie owocna. – Widzę naprawdę wiele możliwości na nawiązanie współpracy naukowej. Najbardziej oczywistymi dziedzinami wydają się pogoda kosmiczna, fizyka Słońca, a także fizyka ziemskiej magnetosfery i jonosfery. Sądzę jednak, że naukowcy o innych specjalnościach niż moja wskazaliby szereg dalszych zagadnień – powiedział.

Działania zmierzające do większego zaangażowania polskich naukowców i inżynierów w projekty realizowane przez NASA mają duże znaczenie dla CBK PAN ze względu na oczywiste korzyści naukowe i techniczne. Szczególnie istotnym aspektem jest możliwość ułatwienia młodym pracownikom naukowym z Polski udziału w ambitnych projektach kosmicznych, realizowanych przez dysponującą ogromnym doświadczeniem i zapleczem technicznym amerykańską agencję kosmiczną NASA. Dla kadry naukowej CBK PAN ważny doświadczeniem wynikającym z wizyty amerykańskich naukowców było także zapoznanie się z obowiązującym w NASA systemem zarządzania nauką i metodami organizacji pracy w zespołach realizujących misje kosmiczne.

Źródło: CBK PAN